تمثيل معناى كتاب الهى‌

بدان كه انسان كامل مثل اعلاى اللّه است و بزرگترين آيه و نشانه او و كتاب روشن الهى و خبر با عظمت (نبأ عظيم) است، و اوست كه به صورت حق تعالى آفريده شده و با دو دست قدرت الهى انشاء شده و خليفه خداست بر خلق او، و كليد باب معرفت خداى تعالى است؛ هر كس او را شناخت خدا را شناخته، و او در هر صفتى از صفاتش و در هر تجلى‌اى از تجلياتش نشانه‌اى از نشانه‌هاى اللّه است.

و از مثل‌هاى اعلا براى شناخت آفريننده انسان شناخت كلام او است. پس بايد دانست كه كلام از هوايى كه از باطن انسان بيرون مى‌آيد و با سير كردن به منازل خارج و گذشتن از مراحل سير به خارج، تعينى به خود مى‌گيرد و از عالم غيب به شهادت ظاهر شده و از آنچه در ضمير و خاطر گوينده و در نهاد اوست خبر مى‌دهد و باطن مقصد و حقيقت امر او را كشف مى‌كند. پس گوينده كه كلام را انشاء و ايجاد مى‌كند و آن را از عالم غيب به عالم شهادت فرود مى‌آورد و از آسمان نهاد به مرحله ظهور مى‌رساند به خاطر آن حب ذاتى است كه به بروز دادن كمالات باطنى و ظاهر نمودن ملكات درونى خود دارد.

پس پيش از آنكه انشاء سخن كند كمالاتش در مرتبه خفا مى‌باشد و چون اظهار آن كمالات را دوست دارد و عاشق اعلان آنهاست از اين جهت ايجاد و انشاء كلام مى‌كند تا قدر و مقامش شناخته شود. و اگر تو را دلى باشد كه با انوار الهى نورانى باشد و روحى كه با اشعه روحانى روشن باشد و چراغ زيتونى قلبت هر چند بدون تماس با