كون به حسب قوس نزول است و گر نه ختم و فتح، يكى است. زيرا آنچه از آسمان الهيت نازل مى‌شود به سوى او عروج مى‌كند در روزى كه به اندازه هزار سال است از روزهايى كه شما مى‌شماريد. و اين است جهت خاتميت نبى مكرم و رسول هاشمى معظم كه او آغاز وجود است چنانكه در روايت است: «ماييم سبقت گيرندگان و آخران».

و در فاصله فاتحه كتاب و خاتمه‌اش سوره‌ها و باب‌ها و آيه‌ها و فصل‌هاست. پس اگر وجود مطلق و تصنيف الهى منظم را به همه مراتب و منازلش يك كتاب اعتبار كرديم آن وقت هر يك عالم از عوالم كليه بابى از ابواب و جزوى از جزوه‌هاى آن بوده، و هر يك عالم از عوالم جزئيه سوره آن و فصل آن خواهد بود، و هر مرتبه از مراتب هر عالم يا هر جزئى از اجزاء آن عالم آيه آن كتاب و كلمه آن مى‌شود، و آيه شريفه «از آيات او آن است كه شما را از خاك آفريد سپس شما بشرى شديد پراكنده در روى زمين- تا آخر آيات» به اين اعتبار برمى‌گردد. و اگر سلسله وجود را كتابهاى متعدد و تصنيف‌هاى متكثر دانستيم، هر عالم كتاب مستقلى خواهد بود كه ابواب و آيات و كلماتى دارد به اعتبار مراتب و انواع و افراد، و مثل اينكه آيه شريفه «هيچ تر و خشكى نيست مگر اينكه در كتاب مبين است» به حسب اين اعتبار است. و اگر هر دو اعتبار را منظور داشتيم وجود مطلق، يك دوره كتاب چند جلدى خواهد بود كه هر جلد آن داراى باب‌ها و فصل‌ها و آيات بيّنات مى‌باشد. [1]

______________________________
[1] مخفى نماند كه سلسله وجود را دو اعتبار ديگر هم هست يكى عبارت است از اعتبار كثرت در وحدت، و دوم اعتبار وحدت در كثرت. بنابر اعتبار اول، سلسله وجود يك كلمه است و آن كلمه «كن وجودى» است كه در آيه شريفه به آن اشاره شده: «هر گاه اراده كند، همين كه به چيزى بگويد «باش»، پس او خواهد بود.» و در خطبه روز فطر از امير المؤمنين 7 است: «خدايى كه به كلمه او هفت آسمان برپا، و زمين‌هاى هفتگانه برقرار شد، و كوههاى محكم استوار، و بادهاى تلقيح كننده در وزيدن، و ابرها در جو آسمان در حركت، و درياها در حدود خودشان ايستاده‌اند. پس والا و مبارك باد اللّه پروردگار جهانيان.» و به اعتبار دوم، كلمات است. (مؤلف)