يكديگرند در وعاء ذهن ملائم همديگرند، و اشيايى كه در نشأه اولى با يكديگر اختلاف دارند در نشأه آخرت با هم متفق‌اند. همه اين‌ها به آن جهت است كه ظرفها هر چه به عالم وحدت و بساطت نزديكتر باشند وسعتشان بيشتر خواهد بود.

در عالم آخرت تزاحم كثرات نيست‌

از يكى از مشايخ ارباب معرفت (رضوان اللّه عليه) شنيدم كه مى‌فرمود: «جرعه آبى كه در بهشت نوشيده مى‌شود همه لذتها را داراست، از لذتهايى كه به گوش درك مى‌شود مانند انواع موسيقى و آهنگهاى دلنشين، و لذتهايى كه با چشم درك مى‌شود از ديدن صورتهاى زيبا و ساير رنگها و شكل‌ها، و بقيه حواس نيز به همين قسم بهره‌مند مى‌شوند و لذت مى‌برند، حتى شهوت مقاربت و همبستر شدن نيز در نوشيدن آب احساس مى‌شود، به طورى كه هر يك از اين لذتها به طور جداگانه‌اى درك مى‌شود.» و از يكى از اهل نظر (رحمة اللّه عليه) شنيدم كه مى‌گفت:

«مقتضاى اينكه ملكات در نشأه آخرت مجسم شود و بروز نمايد آن است كه بعضى از مردم به صورتهاى گوناگون محشور مى‌شوند و در عين حال كه مثلا به صورت خوك است به صورت موش و سگ نيز هست.» و پيداست كه اين امور به واسطه آن است كه ظرف وجود به واسطه نزديك بودنش به عالم وحدت و تجرد، و منزه بودنش از تزاحم عالم طبيعت و هيولى، وسعت بيشترى را داراست.