بود از مكروهها[1] [يا فوت دوستى چيزى بود كه در آينده اميد ميدارد كه بوى رسد امّا آنچه اندر حال موجود بود خوف بوى تعلّق ندارد[2]].

و خوف از خداوند سبحانه و تعالى آن بود كه ترسند از عقوبت او اندر دنيا يا اندر آخرت‌[3] و خداوند سبحانه خوف فريضه بكرده است بر بندگان [چنانكه‌] گفت و خافون ان كنتم مؤمنين. ديگر جاى گفت فايّاى فارهبون. و مؤمنان را بستود بخوف [آنجا كه‌] گفت يخافون ربّهم من فوقهم.

[از استاد ابو على دقّاق رحمه اللّه شنيدم [كه‌] خوف را مرتبهاست خوف است و خشيت و هيبة، خوف از شرط ايمان بود و حكم او قال اللّه تعالى و خافون ان كنتم مؤمنين‌[4]] و خشيت از طريق علم بود قال اللّه تعالى انّما يخشى اللّه من عباده العلماء. و هيبت از شرط معرفت بود قال اللّه تعالى و يحذّركم اللّه نفسه.

ابو حفص گويد خوف تازيانه خدايست تاديب كند[5] آنرا كه از درگاه او رميده باشد.

و ابو القاسم حكيم گويد خوف بر دو رتبت بود رهبت و خشيت؛ صاحب‌

[1] - مب: از مكروهات.

[2] - مب: ندارد. متن عربى: لانه انما يخاف ان يحل به مكروه او يفوته محبوب. زيرا از آن ترسد كه مكروهى بدو رسد يا آنچه دلخواه اوست از دست او برود. و لا يكون هذا الا لشى‌ء يحصل فى المستقبل فاما ما يكون فى الحال موجودا فالخوف لا يتعلق به.

و اين ترس نباشد مگر براى آنچه در آينده خواهد بود و اما آنچه هم اكنون موجود باشد ترس بدان تعلق نگيرد.

[3] - مب: اما در دنيا و اما در آخرت.

[4] - مب: ندارد.

[5] - اصل: بما از بد و آنرا. ظ: باز آرد آنرا.