سخنان امام باقر 7‌

گفتارى طولانى از حضرت أبو جعفر محمّد بن على عليهما السّلام- شكافنده علم خدا و پيامبر- كه در زمينه‌هاى: پند، حكمت، اندرز و امثال آن روايت شده.

سفارشات امام باقر 7 به جابر بن يزيد جعفى‌

نقل شده است كه آن حضرت 7 به جابر فرمود: جابر! از مردم روزگار خود پنج چيز را غنيمت شمار: 1- اگر حضور داشتى شناخته نشوى (تو را نشناسند)، 2- و چنانچه [از ميانشان‌] غايب شدى جويايت نشوند، 3- و اگر در جمع [ايشان‌] بودى رأى و نظرت را نخواهند، 4- و اگر مطلبى بگوئى آن را نپذيرند، 5- و چنانچه [از ايشان‌] خواستگارى كنى تو ردّت كنند.

و تو را به پنج مطلب سفارش مى‌كنم: 1- اگر مورد ستم واقع شدى، تو ستم مكن، 2- و چنانچه خيانت شدى تو خيانت مكن، 3- و اگر تكذيب شدى، تو خشم مگير (عصبانى مشو)، 4- و چون تعريف شدى خرسند مباش، 5- و چنانچه نكوهش شدى بيتابى مكن (نه به تعريفشان خوش باش و نه از ملامتشان بيتابى كن). و پيرامون آن نكوهشى كه در باره‌ات گفته شد انديشه كن و ببين اگر آن را در خود يافتى، در اين صورت سقوط و افتادنت از نظر خداوند هنگام خشمت از حرف درست براى تو مصيبت بارتر از آن ترسى است كه از سقوطت در ديده مردم دارى. و چنانچه خلاف آنچه در باره‌ات گفته‌اند بودى، اين خود پاداشى است كه آن را بدون زحمت سود برده‌اى.

و بدان كه تو دوست و طرفدار ما شمرده نخواهى شد تا [چنان شوى كه‌] اگر تمام همشهريانت جمع شدند و گفتند: «تو مرد بدى هستى» اين سخن محزونت نسازد، و چنانچه گفتند: «تو مرد خوبى هستى» تو را خوشحال نكند، ولى نفس خود را بر كتاب خدا عرضه دار پس اگر پوينده راه قرآن، و در آنچه بى‌رغبتى خواسته زاهد بودى؛ و در آنچه به طمع انداخته آرزومند بودى؛ و از تهديدش ترسان؛ در اين صورت پابرجا باش و تو را مژده باد! كه بى‌شكّ آن سخنان كه در باره‌ات گفتند هيچ زيانى به تو نخواهند رساند. و چنانچه جداى از قرآن هستى پس ديگر بخود باليدنت براى چيست؟ براستى كه فرد مؤمن توجّهى خاصّ به مبارزه با هواى نفس دارد تا بر تمايلاتش چيره شود، [و در اين مبارزه‌] گاهى كجى نفس را