- و بعد از آن افراد تحت اختيارت؛ چون همسران تو و بردگانت. و حقوق خويشانت بسيار است، كه بستگى به دور و نزديك بودن نسبت خانوادگى دارد، كه واجب‌ترين آنها بر تو حقّ مادرت، سپس پدرت، بعد فرزندت، و پس از آن برادرت، سپس بهمين ترتيب بر اساس نزديكى خويشان ادامه مى‌يابد سپس حقّ ولى نعمتت كه از قيد بردگى آزادت كرده، و حقّ آن كس كه نعمتت را با آزاد ساختنش از يوق بردگى بر او جارى ساخته‌اى، سپس حقّ كسى كه به تو احسان نموده، سپس حقّ اذان گوى نمازت، و بعد حقّ پيشنمازت، بعد [بترتيب‌] حقّ همنشينت، بعد حقّ همسايه است، بعد حقّ رفيقت، بعد حقّ شريكت، بعد حقّ مالت بر تو، سپس حقّ بدهكارت، بعد حقّ طلبكارت، بعد حقّ طرف معاملاتت، آن طرفى كه بر تو ادّعا دارد، و حقّ آن كس كه تو بر عليه او ادّعا دارى، سپس حقّ كسى كه با تو مشورت مى‌كند، و بعد حقّ آن كس كه تو با او مشورت مى‌كنى، و بعد حقّ آن كس كه از تو طلب خيرخواهى مى‌كند، و بعد حقّ فرد بزرگتر، بعد حقّ فرد كوچكتر، بعد حقّ سائل و درخواست‌كننده، بعد حقّ كسى كه از او خواهش نمودى،، بعد حقّ آن كس كه با سخن يا عمل، عمدا يا سهوا بتو بدى كرده يا با آن دو به تو خوبى كرده، سپس حقّ همه همكيشانت، بعد حقّ كفّارى كه در پناه دين تواند، سپس حقوقى كه به مقتضاى احوال در زندگى پديدار مى‌آيد. پس خوشا بحال كسى كه خداوند بر اداى حقوقى كه بر او واجب ساخته ياريش نمايد، و موفّقش داشته و براه راست ارشادش فرمايد.

[حق خداوند]

1- امّا حقّ خداوند- كه چون او را مى‌پرستى بسيار بزرگ است-: هيچ شريكى براى او مگيرى، پس چون با اخلاص چنين كنى، او نيز كفايت امر دنيا و آخرت تو را تعهّد نمايد، و آنچه را از آن دو دوست بدارى برايت حفظ فرمايد.

[حق نفس‌]

2- و امّا حقّ نفس تو بر تو اين است كه آن را كاملا در بندگى و طاعت خدا بگمارى، با اين كار حقّ زبان و گوش و چشم و دست و پا و شكم و دامنت را رعايت كرده و ادا مى‌كنى، و براى اين مهمّ از خداوند يارى طلب.

[حقوق اعضاء]

3- و امّا حقّ زبانت اين است كه آن را از دشنام دادن گرامى دارى، و به خير عادت دهى، و به ادب و تربيت وادارش نمائى. و آن را جز در موارد نياز و سود دين و دنيا بكار مگيرى. و از سخنان ياوه زشت كم فائده‌اى كه از زيان و خسرانش ايمن نيستى، و درآمدش ناچيز است، معافش بدارى. و زبان، گواه عقل، و راهنماى بر