مأمون كه مردى زيرك و با سياست بود در راستاى مقابله با اوضاع آشفته عصر خود بر اساس يك نقشه طرح ريزى شده امام رضا 7 را به مرو فرا خواند، چون علويان در گوشه و كنار مملكت اسلامى سر به شورش بر داشته بودند و كشور اسلامى بسيار وسيع و پهناور شده بود و مأمون توانايى كنترل اوضاع را نداشت، او مى‌خواست به بهانه ولايت عهدى امام رضا 7، علويان را از شورش باز دارد و آنها را آرام سازد، به علاوه مأمون مى‌خواست دست بنى هاشم را در كارهاى اجرائى حكومت باز بگذارد و به مردم وانمود كند كه دودمان علوى دنياپرستند و اينكه خود را به دنيا بى‌رغبت نشان مى‌دهند به جهت فريب مردم است و اگر به قدرت دست يابند دست كمى از ديگران ندارند، تا در نتيجه مردم از اطراف ايشان پراكنده شده و علويان ارزش معنوى خود را در ميان مردم از دست بدهند.

از طرف ديگر مأمون با اين نقشه مى‌توانست علويان را از اطراف در پايتخت جمع كرده و آنها را تحت نظارت و كنترل بگيرد و در صورت لزوم و مشاهده تحرّكات ضد حكومتى، آنها را از بين ببرد.

ليكن امام رضا 7 كه از همه اين توطئه‌ها و نقشه‌هاى پشت پرده آگاه بود، همه نقشه‌هاى مأمون را نقش بر آب كرد و در حضور مردم و در محضر تاريخ او را رسوا و مفتضح نمود.

امام رضا 7 از پذيرفتن خلافتى كه مأمون در ابتدا بر او عرضه داشت خوددارى ورزيد، به اين صورت كه در ملاء عام با او محاجّه كرده و فرمود: آيا خلافت تو منصبى الهى و به حقّ است؟ اگر منصبى الهى است كه تو حقّ و اجازه ندارى كه آن را به ديگرى واگذارى و اگر خلافت تو به حقّ نيست چگونه چيزى را كه خود مالك آن نيستى به ديگرى تفويض مى‌كنى؟! شايد ردّ خلافت از سوى امام دو جهت داشته، اولا:

خلافتى كه با شالوده فساد استوار شده بود، فقط زيبنده قامت مأمون و امثال او بود نه زيبنده حجّت حقّ، اگر امام چنين خلافتى را مى‌پذيرفت بايد آن را از اساس ويران كرده و دوباره بر شالوده‌اى درست بنا مى‌كرد و اين امر در چنان اوضاعى امكان پذير نبود، ثانيا: مأمون در پيشنهاد خود صادق نبود، بلكه مأمون مى‌خواست از وجود امام رضا 7 استفاده سياسى برده و پس از كسب مشروعيّت براى خود، امام را از بين ببرد، به همين دلايل امام رضا 7 پيشنهاد خلافت را ردّ كرد، امّا چون خود در برابر پذيرش‌