بدنباله همين سياست حكومت قرشى بود كه در كتب حديث، رجال و غالب حديث‌هائى را كه متضمن فضائل اهل بيت است تضعيف نموده‌[1] و راويان‌شان را جرح نموده‌اند هم چنان كه در مقابل، راويان حديثهائى را كه مذمّت قريش ميكند جرح نمودند و در زير لباس صحبت رسول خدا عيوب و نقايص رجال بنى امية را پوشانيدند و قواعدى براى تشخيص راوى ثقة از غير ثقة وضع كردند مثلا[2] گفتند كسى كه متّهم به تشيّع اهل بيت باشد نبايد حديث او را پذيرفت و شيعه در نزد آنان كسى است كه قائل بتفضيل امير المؤمنين بر ساير خلفاء باشد و روايت چنين كسى بايد طرح شود همان طور كه روايت رافضى بايد طرح شود و رافضى كسى است كه شيخين را رفض نمايد و خلافت آنان را بر حق نداند. و روايت كسى كه قائل به مخلوق بودن قرآن است بايد طرح شود[3] از اين گونه قواعد براى توثيق و تضعيف راويان وضع كردند ولى با اين حال محدّثين، روايات اين راويان را بطور كلى از كتابهاى حديث حذف نكردند.

در اواسط قرن سوّم از هجرت بعضى از محدّثين مانند بخارى متوفى (256 ه) و مسلم متوفى 261 ه) دست بتأليف كتاب حديثى زدند و در آن كتاب‌ها بسيارى از اين روايات كه حكومت قرشى و قدرت وقت را خوش آيند نبود حذف گرديد و رواياتى را كه با قطع نظر از اين قواعد مجعوله در موازين حجيّت تمام بود و در كتابهاى گذشتگان و بزرگانشان مانند امام احمد بن حنبل (متوفى 241 ه) ثبت بود از اين مجامع حديث انداختند و خود را يكباره از مخالفت دستگاه دولتى آسوده نمودند.

چون چنين كردند و در كتابهايشان از چنان حديثها خبرى نبود آن كتاب‌ها بصحاح ناميده شد و در ميان عامه رواج گرفت و ديگر كتابهاى حديث از رونق افتاد و بازارش كساد شد.

و در ميان كتب صحاح نيز صحيح بخارى از همه صحيحتر گرديد تا آنجا كه گفتند پس از قرآن: كتاب الهى، كتابى صحيحتر از صحيح بخارى نيست! چرا؟ براى اينكه بيشتر از بقيه، مراعات همان قواعد را نموده.

[1] بمنهاج ابن تيمية ج 3 و 118 و ج 3 و 8 و تاريخ ابن كثير 7 و 223 و 335 و 353 و 357 در معناى آيه تطهير و آيه مودت ذوى القربى و حديث مواخاة و سد ابواب و غيره مراجعه شود.

[2] بتاريخ اسلام ذهبى ترجمه حكم بن العاص مراجعه شود.

[3] به التقريب 1 و 4 و لسان الميزان 1 و 109 و ترجمه محمد بن السائب الكلبى در تاريخ ذهبى 6 و 118 و جعفر بن سليمان الضبعى از تهذيب مراجعه شود.