و بعد از فتح‌[1] (مكّه) مهاجرت نبايد و طلاق پيش از نكاح نباشد و آزاد كردن بنده پيش از مالك‌شدنش نباشد و فرزند را با وجود پدر سوگند نيست‌[2] و نه (سوگند) بنده با وجود مالك او و نه زن با وجود شوهر او و نذر بر معصيت روانيست و سوگند بر قطع رحم جايز نباشد.

(1) و فرمود 7: (ممكن نيست) كسى، گرچه بختش يار و مساعدت ايامش دستيار باشد، به خوشكامى رسد مگر آنكه از خلال پاره‌اى ناگواريها باشد.[3] هر كه به انتظار كمال مطلوب آينده فرصت نقد را از دست بدهد روزگار همان فرصت را از او بربايد.[4] زيرا از خصوصيات روزگار فرصت ربايى است و روش زمانه از دست رفتن فرصتهاست.

(2) و فرمود 7: احسان زكات نعمتهاست. و شفاعت زكات مقام، و بيماريها زكات تن‌هاست، و گذشت زكات پيروزى. و هر چيز را كه زكاتش را بپردازند از ربودنش در امان مانند.

(3) حضرتش 7 بگاه مصيبت مى‌فرمود: «سپاس خدايى را كه مصيبتم را در دينم ننهاد و سپاس خدايى را كه اگر اراده مى‌فرمود مصيبتم بس بزرگتر از آنچه هست مى‌بود و سپاس خداى را بر امرى كه خواست باشد و بود.» (4) (امام) 7 گفت: خداوند مى‌فرمايد: هر كه شخص سرگردانى را از سرگردانيش رهايى بخشد من او را ستوده‌[5] خوانم و در بهشت خويش جايش دهم.

(5) و فرمود 7: چون دنيا به گروهى روى آورد نيكيهاى ديگران را هم به ايشان در پوشاند و چون پشت كند نيكيهاى خودشان را هم از ايشان بربايد.[6] (6) و فرمود 7: مرد نكوكاريها و اهل نعمتها باشيد.[7] بر نكوييها پاداش دهند و از نعمتها باز پرسى شود (كه با آنها چه كرديد)

[1] شايد مراد از« الفتح» فتح مكه باشد يا مطلق« فتح» است كه معنى عام از آن اراده شده و ناظر بر مجموع فتوحات اسلامى است.

[2] مراد نفى صحّت سوگند فرزند با وجود پدر است كه اصلا واقع نمى‌شود يا مراد نفى لزوم است كه واقع مى‌شود ولى الزامى نمى‌آورد.

[3] شايد مراد اين است كه زندگى خوشكامانه جز پس از تحمّل رنج و مشقت و گذر از ناگواريها نصيب كسى نمى‌شود.

[4] شايد مراد اين است كه هر فرصتى( براى كار خير.- م.) بيابد و از آن استفاده نكند و منتظر زمانى شود كه كمال مطلوب را به نحو اتمّ انجام دهد همان فرصت هم از دست او مى‌رود و هرگز به كمال مطلوب نمى‌رسد.

[5] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« سمّيته»،[ اسمّيه- مى‌خوانم‌] آمده( كه در ترجمه همين وجه اختيار شد.- م.) و به جاى« حميدا»[ جهيدا- كوشنده‌] آمده است.

[6] پيشتر ضمن كلمات مولاى متقيان امير مؤمنان على بن ابى طالب 7 بيانى متضمّن اين معنى گذشت.

[7] در متن: كونوا بنات الخيرات و أبناء النّعم دختران خيرات و پسران نعمتها باشيد، تعبيرى است كه مفيد ملازمه است يعنى همواره با نكوكاريها و نعمتها همراه باشيد.