از چوبيد.[1] آيا زر ناب را از سنگ به دست نمى‌آريد؟ آيا از نور فروزان پرتو نمى‌گيريد؟ آيا مرواريد از دريا بر نمى‌آريد؟ پاكيزه سخن را از هر كه گويد، هر چند خود بدان عمل نكند[2]، بپذيريد. زيرا خداوند مى‌فرمايد: الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذِينَ هَداهُمُ اللَّهُ‌- همان كسانى كه سخن را بشنوند و نيكوترش را پيروى كنند، اينانند كه خداوند هدايتشان كرده است ...».[3] (1) واى بر تو، اى فريب خورده! آيا آن كس را كه (دنياى) فانى را به او مى‌دهى و او به تو (سراى) باقى را مى‌دهد ستايش نمى‌كنى؟ يك درهم نابود مى‌شود و در برابرش ده تا هفتصد (درهم كه) چندين برابر آن است از گشاده دستى كريم باقى گرفته مى‌شود، خدا بگاه پاداش تو را مى‌دهد.[4] اوست كه به تو مى‌خوراند و مى‌نوشاند و تو را مى‌پوشاند و تندرستى مى‌بخشد و كفايتت مى‌كند و تو را از رقيبان مراقب پوشيده مى‌دارد، آنكه تو را به شب و روز حفظ مى‌كند و بگاه بيچارگيت پاسخت مى‌گويد و در آزمون تو قصد رشد و رهيابيت را دارد. گويا تو شبهاى گرسنگيها و بيمناكت را فراموش كردى كه او را خواندى و پاسخت گفت، و با احسانى كه به تو فرمود سپاسش را واجب ساخت و تو او را در زمره كسانى كه بايد شكرشان كرد، از ياد بردى و در آنچه فرمود مخالفت ورزيدى. (2) واى بر تو كه دزدى از دزدان گناهى. هر چه شهوت يا ارتكاب گناهى به تو پيشنهاد شود بدان شتابى و با نادانى خويش بدان مبادرت كنى و مرتكبش شوى. گوئيا تو در برابر ديده خدا نيستى، يا آنكه خداوند در كمين تو نيست. اى آرزوخواه بهشت چه قدر خوابت دراز و مركبت كند و همّتت سست است، (3) بار الها، (شگفتا) از اين خواستار با آن درخواست! اى دوزخ گريز، چه تند مركبت را به سوى آن مى‌تازانى و چه زود خود را در آن مى‌افكنى. به اين گورها بنگريد كه چون سطرهايى در پناه خانه‌ها رقم خورده (و صف بسته‌اند)، نشانه‌گذارى (صاحبان) آنها به هم نزديك و آرامگاهشان در كنار يك ديگر است ولى ديدارشان بسى دور است. آباد كردند و ويران ساختند، خو گرفتند و جدا شدند، جا گزيدند و پريشان گشتند و نوميد شدند و كوچيدند. كه شنيده‌ست آواره‌اى دور نزديك و نزديكى دور؟ و آبادى ويران و آرامى در هراس و ساكنى پريشان و نوميدى كوچنده؟ جز همان خفتگان گور؟

[1] در متن« و اصنام مريدة» و در پاره‌اى نسخه‌ها،[ و اصنان مربذة- بتهاى پوك و بيفايده‌] آمده است. حضرت 7، از لحاظ بى‌حاصل بودن آنان را به چوبهايى كه بر ديوار تكيه داده شده و بتهايى كه از چوب تراشيده‌اند تشبيه فرموده است گرچه به اندام خوش‌تراش و به گفتار چرب زبان باشند.

[2] به گفته سعدى:\sُ« مرد بايد كه گيرد اندر گوش‌\z ور نوشته‌ست پند بر ديوار».\z\E- م.

[3] الزّمر، 18

[4] اشاره به گفته خداى تعالى در سوره بقره آيه 261 است: مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ‌- داستان كسانى كه اموالشان را در راه خدا مى‌بخشند همچون دانه‌اى است كه هفت خوشه مى‌روياند و در هر خوشه يك صد دانه؛ و خداوند براى هر كس كه بخواهد( پاداشش را) چند برابر مى‌كند و خداوند گشايشگر داناست»