خود پشيمانى خورد و چون تندرست باشد آسوده و مغرور ماند. (1) كار (عبادت) را به تأخير اندازد. تا از عافيت نصيب دارد خود پسند است و چون به بلايى دچار آيد نوميد مى‌شود، به صرف گمانى مغلوب هواى نفس خويش است و (به كار براى آخرت) با وجود يقين (بدان) دست نيازد. از روزى، بدان چه دادندش قناعت نورزد و به سهمى كه برايش تضمين شده اعتماد ندارد و بدان چه بر او واجب آمده عمل نكند. او از خود در رشك است. اگر توانگر شود سرمستى و آشوب كند و اگر درويش گردد نوميد و سست شود. او از گناه آكنده و از نعمت سرشار است و افزون طلبد و سپاس ندارد. از مردم، آنچه به وى مربوط نيست به تكلّف بخواهد و خود را بيش از آنچه هست بنماياند. اگر مورد شهوتى فراز آيد به دلگرمى توبه در آن افتد و نداند كه چه پيش آيد، هوسش سيرى نپذيرد و ترسش (از گناهى) بازش ندارد. سپس (افزون بر اين همه) به هنگام درخواست اصرار ورزد و به گاه كردار كوتاهى كند، در گفتار فراز آيد و در رفتار كاستى گيرد، اميد سود كارى را دارد كه نكرده و از كيفر جرمى كه كرده آسوده است، به بهره‌جويى از آنچه از دنيا ناپايدار است مبادرت ورزد و سودگيرى از آنچه را پايدار است (و اجر اخروى دارد)، نادانسته فرو گذارد. از مرگ مى‌ترسد ولى از فوت (فرصت كار نيك) هراسى ندارد. گناه (اندك) ديگرى را بسيار و (گناه) افزون خود را اندك شمارد، طاعت خود را بسيار و از آن ديگرى را اندك پندارد. (2) زبان طعنه‌اش در حقّ مردم دراز است ولى نسبت به خويش چرب زبان و خودستاست. به گاه عافيت و رضايت امانت پرداز است و بگاه خشم و گرفتارى خيانتكار، هر گاه عافيت يابد پندارد كه توبه كرده است و چون گرفتار آيد پندارد كيفرش داده‌اند. روزه را پس اندازد و به خفتن شتاب كند، شب را به نماز نايستد و روز را روزه ندارد. شب را سپرى كند و بيخوابى (در عبادت) نكشيده در انديشه (رسيدن) صبح باشد و روز را به شب رساند و روزه ناگرفته به اميد شام باشد. از زير دست خود به خدا پناه برد ولى از زبر دست خويش به (درگاه) او پناه نجويد.[1] مردم را به پيش خود بايستاند و خود برابر پروردگارش برپا نايستد.[2] خفتن با توانگران نزد او خوشتر از نمازگزارى با بينوايان باشد، از اندك (و كمبود نعمت) به خشم آيد و بر (نعمت) افزون نافرمانى كند. به سود خود بر ديگرى منع و دريغ روا دارد ولى به سود ديگرى بر خود دريغ نورزد (و ايثارى نكند) خوش دارد كه از او فرمان برند و سر از اطاعتش نپيچند و (از مردم) بهره گيرد ولى سودى نرساند. ديگرى را رهنمايى كند (ولى) خود به بيراهه رود. از آفريدگان در باره امور غير الهى (و كارهاى خلاف شرع) خود بيم دارد (ولى) از پروردگارش در باره (حقوق) آفريدگان او نمى‌هراسد. (منكر و) ناپسند را نيك و پسنديده دارد و

[1] مراد آنكه از گزند مردم و زير دستان خود( يا عموم مخلوق كه مادون خدايند) به خدا پناه مى‌برد ولى از خشم زير دست و ما فوق خويش كه خداوند تبارك و تعالى است به درگاه خود او پناه نمى‌برد و دست به دامان رحمتش نمى‌زند.- م.

[2] مراد آنكه مردم را به احترام خود وامى‌دارد ولى خود حرمت حق بجاى نيارد و به درگاه او به نماز نايستد.- م.