: او شيخ جليل القدر و
بزرگوار، پيشواى محدّثين، محمّد بن عليّ بن الحسين بن موسى بن بابويه أبو جعفر
صدوق قمّى است، مرتبه او در علم و فهم و درك حديث و درجه فقاهت و راستى گفتار و
فراوانى تأليفات و پر بارى و سرشارى آثار، چندان است كه قلم را ياراى نوشتن آن و
بيان را گنجايش بر شمردن آن نيست. دانشمندان پس از وى كه شرح حال او را نوشته يا
از كتب ذى قيمت و گرانبهاى او بهره جستهاند جملگى در بزرگداشت و تمجيد او
كوشيدهاند و همگى به پيشوائى و راست گفتارى او اقرار دارند، و از او بعنوان «شيخ»
و «طلايهدار» و «راست گفتار» ياد كردهاند.
اگر چه نيازى نمىبينيم
كه براى نمودن مقام شامخ و درجه رفيع او متوسّل به برهان و دليل شويم و يا شاهدى
ذكر كنيم، ليكن شمهاى از آنچه را كه علماى اسلام و بزرگان و اعلام مذهب ما در
تعريف و مدح شخصيّت والاى آن بزرگوار گفتهاند باختصار نقل مىكنيم (تا دانش
پژوهان را تذكرى باشد كه: هر كس پاى در راه خداوند گذارد و همّت بر ترويج سنن رسول
او 6 استوار نمايد و طريقه خاندان پيامبر عليهم السّلام را پيمايد، بهمان اندازه
كه كوشش خود را مصروف و معمول داشته مأجور بوده، و بپاس آن گامهائى است كه در طريق
حقّ برداشته براى خويش صحيفه و برگ زرّينى در تاريخ گشوده است كه همواره فروغ
آثارش از آن مىدرخشد). اينك بخشى از آنچه در وصف و ستايش آن بزرگوار گفتهاند:
شيخ الطائفه- رحمه
اللَّه- در كتاب الفهرست خود از او با عنوان «جليل القدر» ياد كرده و پس از ذكر
نام و كنيه او گويد: او حافظ احاديث، بصير و آگاه به رجال، ناقد و صاحب نظر در
اخبار است كه در ميان علماء و دانشمندان أهل