اسم الکتاب : فلسفه اخلاق المؤلف : جمعى از نويسندگان الجزء : 1 صفحة : 107
فرض كنيد عصر يك روز وقتى به خانه
برمىگرديد، ناگهان ببينيد كه شاخه گل زيباى باغچه شكسته شده است. اگر به شما
بگويند برادر كوچك شما بر اثر بىاحتياطى آن را شكسته است، چه قضاوتى خواهيد داشت؟
و اگرگفته شود گربهاى آن را شكسته است، چه واكنشى نشان خواهيد داد؟ بىگمان واكنش
شما در برابر اين دو پاسخ، متفاوت خواهد بود. در مورد اول، برادر را مسئول شكسته
شدن شاخه گل خواهيد دانست، در حالى كه در مورد دوم، هيچگونه مسئوليتى را متوجه
گربه نخواهيد دانست. اين امر حاكى از آن است كه از نظر شما يكى از تفاوتهاى مهم
انسان با ديگر مخلوقات، مسئوليتپذيرى انسان است.
در باره مسئوليت، جاى پرسش فراوان است. وقتى مىگوييد مثلا «فلان شخص
در برابر كارش مسئوليت دارد» آيا فقط مىخواهيد نظر شخصى خود را در باره اهميت آن
كار بيان كنيد، يا مىخواهيد از اهميت آن نزد همگان ياد كنيد؟ مراد شما از مسئوليت
چيست؟ آيا مسئولبودن فقط به معناى استحقاق ستودن يا نكوهش اجتماعى است، يا حاكى
از نوعى رابطه واقعى ميان اعمال و نتايج آنها است؟ مسئوليت افراد از كجا ناشى
مىشود؟ به عبارت ديگر چرا انسان را مسئول مىدانيم؟ مسئوليت ما در برابر چه كسى
است؟ فرد در چه شرايطى مسئول است؟ اگر كسى از روى جبر يا جهل دست به عملى بزند آيا
مىتوان از ديدگاه اخلاقى او را مسئول دانست؟ محدوده يا قلمرو مسئوليت چگونه تعيين
مىشود؟ آيا انسان تنها در برابر انسانهاى ديگر مسئوليت دارد، يا در برابر ساير
موجودات ديگر نيز مسئوليت دارد؟ آيا تحقق مسئوليت را بايد فقط به اثر مستقيم فعل
محدود كنيم، يا پيامدهاى غيرمستقيم و ناخواسته فعل نيز ممكن است مسئوليتآفرين
باشند؟ آيا مسئوليت، مفهومى ويژه زمان حال
اسم الکتاب : فلسفه اخلاق المؤلف : جمعى از نويسندگان الجزء : 1 صفحة : 107