[ «پنج نوبت مى‌زنند از بهر دين»]

164-

... چنان كه از اخبار تاريخى استنباط مى‌شود بر در سراى سلاطين به هنگام پنج وقت نماز، كوس و نقّاره مى‌زده‌اند. و اين نشانه، به منزله اعلام سلطنت و استقلال در امور پادشاهى بوده است. از گفته عماد الدين كاتب به صراحت مستفاد مى‌شود كه نوبت زدن براى اعلام اوقات نماز بوده است. او به مناسبت ورود مؤيد الملك عبيد الله بن نظام الملك (متولد 444، مقتول 494) به بغداد (سال 475) مى‌گويد: وَ فى جمَادى الْأُولَى وَرَدَ مُوَيِّدُ الْمُلْك منْ أصْفَهَانَ الَى بَغْدَادَ وَ نَزَلَ فى دَاره وَ ضُربَتْ عَلَى بَابه الطُّبُولُ فى اوْقَات الصَّلَوات الثَّلَاث‌[1]. (تاريخ السلاجقه، طبع مصر، ص 67) اين سه هنگام كه بر در سراى مؤيد الملك نوبت زدند بى‌گمان صبح و ظهر و شام بوده است ولى بر در كاخ پادشاهان در پنج وقت نماز (بامداد، ظهر، عصر، شام، وقت خفتن) نوبت مى‌زده‌اند.

[ص 877 شرح مثنوى‌]

[سنگ در دست نبى 6 تسبيح گفت‌]

165-

مأخذ اين قصه را بدين صورت تا كنون نيافته‌ام. ولى مفاد آن يعنى تسبيح سنگ ريزه از معجزات مشهور حضرت رسول اكرم 6 است و به چند صورت نقل شده كه يكى اين است:

عَنْ ابى ذَر قَالَ كُنَّا جُلُوساً مَعَ النَّبىِّ 6 فَأَخَذَ حُصَبَاتٍ فى كَفِّه فَسَبَّحْنَ ثُمَّ وَضَعَهُنَّ فى الْأَرْض فَسَكَتْنَ ثُمَّ أَخَذَهُنَّ فَسَبَّحْنَ.

(از ابى ذر غفارى نقل مى‌كنند كه گفت ما با پيغمبر 6 نشسته بوديم و او چند سنگ ريزه در مشت گرفت و آنها تسبيح گفتند سپس بر زمينشان نهاد و خاموش شدند، ديگر بار در مشت گرفت و آنها تسبيح گفتند.) دلائل النّبوّة، طبع حيدرآباد دكن، ج 2، ص 154 [ص 882 شرح مثنوى‌]

[1] - مؤيد الملك در جمادى الاولى از اصفهان به بغداد رسيد و بر در سراى او در اوقات سه‌گانه نماز نوبت زدند.