[مرده بايد بود پيش حكم حق‌]

68-

سهل بن عبد اللَّه مى‌گويد اوَّلُ مَقَامٍ فى التَّوَكُّل انْ يَكُونَ الْعَبْدُ بَيْنَ يَدَى اللَّه كَالْمَيِّت بَيْنَ يَدَى الْغَاسل يُقَلِّبُهُ كَيْفَ شَاءَ لَا يَكُونُ لَهُ حَرَكَةٌ وَ لَا تَدْبيرٌ[1]. رساله قشيريه ص 76 [ص 263 شرح مثنوى‌]

[توكل رهبراست‌]

69-

از ابن سالم بصرى شاگرد سهل بن عبداللَّه تسترى و از صوفيان بنام (متوفى 297) نقل مى‌كنند كه: التَّوَكُّلُ حَالُ رَسُول اللَّه 6 وَ الْكَسْبُ سُنَّةُ رَسُول اللَّه 6[2]. تلبيس ابليس، چاپ مصر، ص 281 و نظير آن گفته سهل بن عبداللّه است: مَنْ طَعَنَ فى الْاكْتسَاب فَقَدْ طَعَنَ عَلَى السُّنَّة وَ مَنْ طَعَنَ عَلَى التَّوَكُّل فَقَدْ طَعَنَ عَلَى الْإيمَان‌[3]. تلبيس ابليس، چاپ مصر، ص 278 [ص 364 شرح مثنوى‌]

[ «با توكل زانوى اشتر ببند»]

70-

[1] - اولين مقام، توكل است و مقصود اين است كه انسان در برابر خداوند همان حالت را داشته باشد كه ميّت در برابر غسّال. غسّال، هر طور بخواهد ميّت را بر مى‌گرداند و او كمترين حركت و تدبيرى از خود نشان نمى‌دهد.

[2] - توكل از حالات رسول خدا است. همان طورى كه كار و كوشش سنت آن حضرت است.

[3] - كسى كه به كار و كوشش خرده بگيرد به سنت رسول خدا6 خرده گرفته است. و كسى كه به توكل كردن خرده بگيرد، به اصل ايمان خرده گرفته است.