[ «در زبان پنهان بُوَد حُسن رجال»]

425-

مستند آن در ذيل شماره (289) ذكر شده است. [1] [ص احاديث مثنوى‌]

[هر كسى از عقل سهمى برده است‌]

426-

ظاهراً مبتنى بر روايت ذيل است:

عَن ابن عَبَّاسٍ قَالَ سَمعتُ رَسُولَ اللَّه (صَلّى اللّهُ عَلَيه وَ آله وَ سَلَّمَ) يَقُولُ قَالَت المَلَائكَةُ يَوماً رَبَّنَا هَل خَلَقتَ خَلقاً اعظَمَ منَ العَرش قَالَ نَعَم العَقلُ قَالُوا وَ مَا بَلَغَ قَدرُهُ قَالَ هَيهَاتَ لَا يُحَاطُ بعلمه هَل لَكُم علمٌ بعَدَد الرِّمَال قَالُوا لَا قَالَ تَعَالى‌ فَانِّي خَلَقتُ العَقلَ اصنَافاً شَتّى‌ كَعَدد الرِّمَال فَمنَ النَّاس مَن اعطىَ حَبَّةً وَ منهُم مَن اعطىَ حَبَّتَين وَ منهُم مَن اعطىَ الثَّلَاثَ وَ منهُم مَن اعطىَ اربَعاً وَ منهُم مَن اعطىَ فَرَقاً وَ منهُم مَن اعطىَ وسَقاً وَ منهُم مَن اعطىَ اكثَرَ من ذلكَ‌[1].

المنهج القوى، ج 3، ص 220 [ص 78 احاديث مثنوى‌]

______________________________ [1] مستفاد است از مضمون كلام مولاى متقيان على- 7-:

تَكَلَّمُوا تُعْرَفُوا فَإنَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لسَانه (1).

نهج البلاغه ص 545 شرح نهج البلاغة، ج 4، ص 421، 313 سخن گوييد تا شناخته شويد، زيرا انسان در زير زبانش پنهان است.

قَالَ الصَّادقُ 7: قَالَ أَميرُ الْمُؤْمنينَ 7: الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لسَانه فَزنْ كَلَامَكَ وَ اعْرضْهُ عَلَى الْعَقْل فَإنْ كَانَ للَّه وَ في اللَّه فَتَكَلَّمْ به وَ إنْ كَانَ غَيْرَ ذَلكَ فَالسُّكُوتُ أَوْلَى الْخَبَرَ.

مستدرك‌الوسائل ج 9 ص 22 باب 101 ح 10094.

امام صادق از اميرالمؤمنين 8 نقل مى‌كند كه فرمود: آدمى در پشت زبانش پنهان گشته است پس سخنت را بسنج و بر خرد عرضه كن آنگاه اگر براى خدا و در مسير او بود سخن بگو و اگر جز آن بود سكوت سزاوارترين خبر است.

[1] - از ابن عباس نقل شده كه گفت از رسول خدا6 شنيدم كه فرمود: يك روز فرشتگان گفتند خدايا چيزى با عظمت‌تر از عرش آفريده‌اى؟ خدا فرمود آرى عقل را. گفتند ارزش و مقامش چه قدر است؟ فرمود هرگز عظمت آن را نخواهيد فهميد. آيا شما تعداد شنها را مى‌دانيد؟ گفتند خير. فرمود من عقل را در درجات بسيار متفاوت و به تعداد شنها آفريدم. به بعضى از مردم فقط به اندازه يك دانه از آن عطا كرده‌ام و به بعضى دو دانه و بعضى سه دانه و بعضى چهار دانه. به عده‌اى يك فَرَق( پيمانه‌اى با ظرفيت شانزده رطل- كمتر و بيشتر هم گفته‌اند.) و به عده ديگر يك وَسَق( پيمانه‌اى با ظرفيت سيصد و بيست رطل- يك بار شتر هم گفته‌اند.) و به عده ديگر بيش از آن.