و همين معنى را شيخ عطار از ابوالحسين نورى (احمد بن محمد متوفى 295) نقل مى‌كند:

ابوالحسين نورى را گفتند دليل چيست به خداى؟ گفت خداى. گفتند پس حال عقل چيست؟ گفت عقل عاجزى است و عاجز دلالت نتواند كرد جز بر عاجزى كه مثل او بود.

تذكرة الاولياء، چاپ ليدن، ج 2 ص 54 [ص 2 احاديث مثنوى‌] ... و اين معنى نظير آن است كه ذوالنّون گفت: «عَرَفْتُ رَبِّى برَبِّى وَ لَوْلَا رَبّى لَمَا عَرَفْتُ رَبّى»[1]. رساله قشيريه، چاپ مصر، ص 142 [ص 89 شرح مثنوى‌] [1]

[هم ثناى تو سزد يا رب ز تو]

17-

مأخوذ است از حديث ذيل:

عَنْ عَليٍّ عَلَيْه السَّلَامُ أَنَّ النَّبيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَ آله وَ سَلَّم كَانَ يَقُولُ في آخر وَتْره اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوْذُ برضَاكَ منْ سَخَطكَ وَ أَعُوذُ بمُعَافَاتكَ منْ عُقُوبَتكَ وَ أَعُوذُ بكَ منْكَ لا أُحْصي ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسكَ‌[2] [2]

مسند احمد بن حنبل، طبع مصر 1313، ج 1، ص 96، 118، 150 و صحيح مسلم طبع مصر، ج 2، ص 51 و احياء العلوم، ج 1، ص 209 و ج 4، ص 63 و جامع صغير، ج 1، ص 59 [ص 2 احاديث مثنوى‌] ... و از ابوالقاسم جنيد (متوفى 297) نقل كرده‌اند: «مَنْ عَرَفَ اللَّهَ كَلَّ لسَانُهُ»[3].

كشف المحجوب، چاپ لنين گراد ص 3 و 464

______________________________ [1]

يَا رَبِّ بكَ عَرَفْتُكَ وَ أَنْتَ دَلَلْتَني عَلَيْكَ وَ دَعَوْتَني إلَيْكَ وَ لَوْ لا أَنْتَ لَمْ أَدْر مَا أَنْتَ ... (1)

المصباح للكفعمي صفحه 588 دعاء السحر لعلي بن الحسين 8.

(1) پروردگارا من تو را به تو شناختم و تو مرا بر وجود خود دلالت فرمودى و بسوى خود خواندى و اگر تو نبودى من نمى‌دانستم تو چيستى.

[2]

قَالَ أَبُو عَبْد الله عَلَيْه السَّلامُ: مَنْ عَرَفَ اللَّهَ كَلَّ لسانُهُ (1)

مشكاة الأنوار صفحه 176 (1) حضرت امام جعفر صادق 7 مى فرمايد: كسى كه خدا را شناخت زبانش (از بيان) عاجز شد.

كَانَ رَسُولُ اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَ آله وَ سَلَّم إذَا صَلَّى الصُّبْحَ رَفَعَ صَوْتَهُ حَتَّى يُسْمعَ أَصْحَابَهُ يَقُولُ: ... اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوذُ برضَاكَ منْ سَخَطكَ وَ أَعُوذُ بعَفْوكَ منْ نقْمَتكَ ثَلَاثَ مَرَّات ... (2) مستدرك‌الوسائل 5 88.

(2) همواره رسول خدا 6 و سلم پس از نماز صبح با صداى بلند آنگونه كه يارانش بشنوند سه بار مى‌فرمود: خدايا از خشمت به خشنوديت، از كيفرت به عفوت پناه مى‌برم ...

عَنْ عَليٍّ عَلَيْه السَّلَامُ أَنَّ النَّبيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَ آله وَ سَلَّم كَانَ يَقُولُ في آخر وَتْره اللَّهُمَّ إنِّي أَعُوْذُ برضَاكَ منْ سَخَطكَ وَ أَعُوذُ بمُعَافَاتكَ منْ عُقُوبَتكَ وَ أَعُوذُ بكَ منْكَ لا أُحْصي ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسكَ (3)

مسند احمد بن حنبل، طبع مصر 1313، ج 1، ص 96، 118، 150 و صحيح مسلم طبع مصر، ج 2، ص 51 و احياء العلوم، ج 1، ص 209 و ج 4، ص 63 و جامع صغير، ج 1، ص 59 [ص 2 احاديث مثنوى‌] (3) از قول على 7 آورده‌اند كه فرمود: پيامبر6 وسلم در آخر نماز وَتْرش چنين مى‌خواند: خدايا از خشمت به خشنوديت، از كيفرت به عفوت و از خودت به خودت پناه مى‌برم. بر شمردن ثناى تو كار من نيست. تو آنچنانى كه خود را ستوده‌اى.

[1] - پروردگارم را به يارى خودش شناخته‌ام. و گرنه من به شناخت خدايم هرگز دست نمى‌يافتم.

[2] - از قول على 7 آورده‌اند كه فرمود: پيامبر6 وسلم در آخر نماز وَتْرش چنين مى‌خواند: خدايا از خشمت به خشنوديت، از كيفرت به عفوت و از خودت به خودت پناه مى‌برم. بر شمردن ثناى تو كار من نيست. تو آنچنانى كه خود را ستوده‌اى.

[3] - كسى كه خدا را شناخت زبانش( از بيان آن) عاجز مى‌شود.