انسان توان و شايستگى بيشترى براى برداشتن اين بار امانت داشت. اين قابليّت ذاتى به وديعه‌هايى خدادادى از قبيل عقل، توان انجام شايسته امور و آفرينشگرى بر مى‌گردد كه بدين وسيله انسان جانشينى خداوند در زمين را يافته است. انسان با كمك اين برترى و لياقت توانست به اين جايگاه والا دست يابد، اما افسوس كه به شأن و منزلت خويش معرفت ندارد و بر خود ستم روا مى‌دارد.[1]

اين تمثيل، ترسيم شگفتى از استعدادها و قابليتهاى پديده‌هاى هستى و نشان دادن برترين و متكامل‌ترين موجود است كه خود واقعيتى خارجى است، نه پندارى صرف و خيالى.

نمونه‌اى ديگر، داستان پيمان گرفتن خداوند است: «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى‌ شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ»[2].

اين آيه حكايتگر اين واقعيت است كه انسان داراى فطرتى توحيدى است.

سرشت انسان همزاد با توحيد و يكتاگرايى است؛ همچنان كه در حديث مشهور از رسول اكرم صلى الله عليه و آله آمده است: «كلّ مولود يُولد على الفطرة»[3]. از آيه‌هاى: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها»[4]. و نيز «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَنِي آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ. وَ أَنِ اعْبُدُونِي هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ».[5] همين معنى قصد شده‌

[1] . بنگريد به: تفسير صافي، 4/ 206- 208؛ الميزان، 16/ 356- 358. زمخشرى در اين باره تحقيق زيبايى دارد. بنگريد به: الكشّاف، 3/ 565.

[2] . اعراف/ 172:«( وياد كن) هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم، ذريّه آنان را برگرفت و ايشان را بر خودشان گواه گرفت كه آيا پروردگار شما نيستم؟ گفتند چرا، گواهى داديم تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين امر غافل بوديم».

[3] . بحارالأنوار، 3/ 281، حديث 22؛ عوالى اللئالى، 1/ 35، حديث 18.

[4] . روم/ 30:« پس روى خود را با گرايش تمام به حقّ، به سوى اين دين كن، با همان سرشتى كه خدامردم را بر آن سرشته است».

[5] . يس/ 60- 61:« اى فرزندان آدم! مگر با شما عهد نكرده بودم كه شيطان را مپرستيد؛ زيرا وى دشمن‌آشكار شماست؛ و اينكه مرا بپرستيد؛ اين است راه راست»!