پيروانشان سهيم هستند؛ چنان كه شيخ صدوق از امام صادق عليه السلام نقل مى‌كند: «هر بنده‌اى كه سنّت نيكى بنا نهد، به قدر پاداش همه عمل كنندگان به آن سنّت، براى او نوشته مى‌شود، بى‌آنكه چيزى از پاداش آنان كم شود و هر كه سنّت ناپسندى بنا نهد، به مقدار مجازات همه عمل كنندگان به آن سنّت، براى او نوشته مى‌شود، بدون آنكه چيزى از مجازات آنان كم شود».[1]

همچنين پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: «زمانى كه مرگ مؤمن فرا مى‌رسد، پيوند او با همه اعمالش، به جز سه عمل، قطع مى‌گردد و آن سه عبارتند از: صدقه جاريه، دانشى كه مردم از آن بهره برند و فرزند نيكوكارى كه براى او دعا كند».[2]

بنابراين هيچ كس گناه ديگرى را به دوش نمى‌كشد و درباره مناديان حق و باطل نيز گرچه آنان شريك اعمال و شريك پاداش يا جرم پيروان خويش هستند، ولى چيزى از پاداش يا مجازات پيروانشان كم نمى‌گردد، لذا معناى جمله‌ «لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ» اين است كه آنان بار سنگين خويش را با بارهاى سنگين ديگرى حمل مى‌كنند و مقدار بارهاى سنگين اضافى به اندازه مجازات عمل پيروان است، نه اينكه تنها آنان مسئول كردار پيروان باشند و خود پيروان پاسخگوى چيزى نباشند؛ زيرا چنين چيزى معقول نيست و هر كسى پاسخگوى اعمال خويش خواهد بود.

همچنين معناى جمله‌ «وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ» اين است كه سران كفر و داعيان شرك بار سنگين كردار خويش را همراه با همانند بار سنگين گمراه شدگانشان بر دوش مى‌كشند، به گونه‌اى كه مقدار بار اضافى به اندازه وِزر عمل كسانى است كه گمراهشان ساخته‌اند؛ بى آنكه از سنگينى جرم گمراه شوندگان چيزى كاسته شود.

«وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً»

پرسش: خداوند مى‌فرمايد: «لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ»[3].

[1] . ثواب الأعمال، ص 132.

[2] . ابن ابى جمهور احسايى، عوالى اللئالى، 2/ 53، شماره 139.

[3] . مجادله/ 22« قومى را نمى‌يابى كه به خدا و روز بازپسين ايمان داشته باشند و همزمان، مخالفان خدا و رسولش را، هر چند پدرانشان يا پسرانشان يا برادرانشان يا عشيره آنان باشند، دوست بدارند».