در صورت آشتى با خدا زمينه آشتى با ديگران فراهم مى‌شود، خداوند نشان مى‌دهد كه هرگاه افراد توانا نسبت به ديگر انسان‌ها رابطه تحقيرآميز داشته باشند، خداوند نعمت خود را از آنان سلب مى‌كند و به عذاب دنيا و آخرت گرفتار مى‌كند. ذكر داستان صاحبان باغ و نابودى آن به علت محروم ساختن نيازمندان در اولين سوره‌هاى نازله در مكه (سوره قلم) و تأكيد بر طغيان انسان در صورت فراموش كردن خدا در سوره علق و يا طرح جهنم رفتن كسانى كه اهل اطعام مساكين نبودند (سوره مدثر) بيانگر مطلب فوق است.

اگر خداشناسى و انسان‌شناسى افراد باز تعريف شود، رفتارهاى انسانى و اخلاقى از آن سرچشمه مى‌گيرد. با شكل‌گيرى ايمان واقعى نسبت به نعمت‌هاى خدا و جايگاه انسان‌ها و رابطه آن‌ها با يكديگر، ثمرات اقتصادى هم خود را نشان مى‌دهد. امروزه نيز بشر نيازمند بهره‌مندى از اين روش استفاده است. نظام اقتصاد اسلامى زمانى ثمرات خود را نشان مى‌دهد كه مبانى آن در جامعه پذيرفته شود. تا زمانى كه نگرش و بينش انسان‌ها اصلاح نشود و منش افراد بر طبق آن شكل نگيرد، كنش افراد اسلامى نيست، هرچند ظاهر اسلامى داشته باشند، مانند پوسته‌اى بدون مغز است كه اثر مثبت خود را نشان نمى‌دهد.

روش درس‌آموز قرآن بيانگر اين است كه نبايد به تغيير قوانين و آيين‌نامه دل خوش بود. روحيات انسان‌ها بايد مكتبى و دينى شود. زمانى مى‌توانيم يك الگوى اسلامى پيشرفت را تحقق بخشيم كه جامعه مبتنى بر مبانى دينى عمل كند. توجه به مبانى در تمام آيات از مكى و مدنى موج مى‌زند گرچه در مكه بيشتر بوده است.

نكته ديگرى كه قرآن از آن بسيار بهره مى‌برد، توجيه عقلانى آثار اقتصادى مفاسد اخلاقى و رفتارهاى غلط اقتصادى است. در حدى كه ممكن است و براى انسان‌ها قابل فهم است آثار واقعى را نشان مى‌دهد. آنچه در اقوام پيشين رخ داده بازگو مى‌كند و وجدان‌هاى انسان‌ها را به قضاوت دعوت مى‌كند كه آيا شما فلان عمل را اگر ديگران انجام دهند، مى‌پذيريد؟ اگر مقبول نيست، چرا در حق ديگران روا مى‌داريد.

گاه آثار برخى اعمال به زودى براى افراد و جامعه نمود پيدا نمى‌كند، در اين امور خداوند آثار آخرتى اعمال را متذكر مى‌شود و براى آخرت‌گرايان نشان مى‌دهد، اعمال دنيا چگونه در سراى ديگر اثر گذار است. كنز، رباخوارى، تصاحب مال يتيم و ارث افراد، استفاده از درآمد قمار و مسكرات و ديگر راه‌هاى باطل اثر بسيار سختى در عالم بقا دارد. هرگاه ايمان‌