به جمع مذكر
(عنكُم، يُطَهّرَكُم) تغيير كرده است، از اين رو، آيه نمىتواند خطاب به همسران
پيامبر باشد.
همچنين
لحن خطاب در جمله تطهير تفاوت پيدا كرده است. لحن آيههاى پيشين (آيات 27 تا 32 و
نيمى از آيه 33) خشك و قاطع است؛ اما هنگامى كه به جمله تطهير مىرسد، لحن نرم
شده، با مهربانى و عطوفت ويژهاى سخن مىگويد. گفته شده، جمله تطهير در ظاهر، شامل
همه ساكنان خانههاى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم است، اما از باب «اياك أعنى
واسمعى يا جاره»، به همسران پيامبر انصراف دارد. (فخر رازى، 1420 ق، ج 25، ص 168)
اين
ادعايى نااستوار وسست است؛ چراكه با ابهامات و پرسشهاى فراونى روبرو است؛ ازجمله
اينكه حكمت اينگونه سخن گفتن چيست؟ چرا خداوند هنگام عتاب و هشدار، مستقيما با
همسران پيامبر سخن مىگويد، اما در جمله تطهير، با كنايه؟ از اين رو، مخاطب بودنِ
همسران با تغيير عنوان و خطاب، با حكمت و قواعد سخنورى نمىسازد و ساختار آيات،
مخاطب بودنِ خصوصِ همسران پيامبر را در جمله تطهير برنمىتابد. بنابراين، جمله
تطهير نمىتواند بهطور دقيق، در سياق آيههاى مجاورش قرار گيرد، (معرفت، 1388 ش،
ص 126)
اكنون،
پرسش اين است كه آيا مراد، تنها خانواده امير مؤمنان عليه السلام است يا همسران
پيامبر نيز جزو مخاطبان آيه هستند؟
روايات
فراگيرى نسبت به همسران پيامبر
مخاطب
بودنِ همسران پيامبر در كنار خانواده امير مؤمنان عليه السلام در روايت معتبرى ذكر
نشده است. اگر سخنى هم درباره تعميم واژه اهلبيت گفته شده است، بيشتر استنباطهاى
شخصى است كه در برابر نص روايات تاريخى قرار دارد.
گزارشهايى
كه درباره تعميم جمله تطهير نسبت به همسران پيامبر نقل شده با چند مشكل رويارو
است:
نخستين
اشكال اين روايات، قرار گرفتن در برابر كثرت روايات مخالف است. در برابر روايات
متضافر و متواتر يادشده، روايات در تطبيق جمله تطهير بر همسران پيامبر به ده روايت
نيز نمىرسد كه از نظر اعتبار و تواتر، توانايى رويارويى با روايات ديگر را ندارد.
اين حقيقت به حدى آشكار است كه طرفداران نظريه همسران پيامبر نيز ناچار به نقل
روايات مربوط به آل كساء شدهاند؛ براى نمونه سيوطى در تفسير روايى خود كه با هدف
گردآورى روايات