2. تفسير واژه مُلك در آيه: قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ (آل‌عمران/ 26) به معناى ملك دنيوى است، نه ملك آخرتى. ايشان ضمن استناد به قول سيد رضى مؤلف حقائق التاويل، دليل اين تفسير را سياق آيه دانسته و اين‌گونه استدلال نموده است: نظراً لسياق الآيه حيث تعقيبها بقوله‌ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ فانّه كلام عن العزّ و الذلّ فى هذه الحياه لا الحياه الآخره». (معرفت، همان، ص 80)

سياق جمله، آيه و آيات‌

در اين نوع سياق، يك جمله در ميان چند جمله ديگر و يا در ميان آيه‌اى قرار گرفته و جمله‌هاى ديگر و يا همان آيه به جمله مورد نظر، خصوصيت وضوح معنايى را مى‌بخشد.

مرحوم آيت‌الله معرفت درباره سياق جمله مى‌نويسد:

سطح ديگرى از سياق وجود دارد كه گويى آن، مهمتر است از [ديگر سطوح‌] و آن سياق نفس هر آيه يا دسته‌اى از آيات است كه با هم نازل شده‌اند و مجموعه‌اى را تشكيل داده كه اجزائشان با هم در ارتباط هستند .... مجموعه آياتى كه با هم براى مناسبت و هدف خاصى نازل شده و اين صلاحيت را دارند كه به عنوان قرينه متصل لفظى، در فهم برخى جملات ديگر مؤثر باشند. (معرفت، همان، ص 76) اين شيوه تفسيرى كه جمله‌اى از يك آيه توسط جمله ديگر و يا آيه‌اى توسط آيه همجوار تفسير گردد، از ديرباز مورد توجه مفسران بوده است. آيت‌الله معرفت در تاييد اين نوع از سياق از برخى مفسران اهل سنت در تفسير آيه كريمه‌ «أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‌ءٍ حَيٍّ ...» (انبياء/ 30) نقل مى‌كند كه نزديك‌ترين سخن به درستى، در تفسير آيه، سخن كسى است كه مى‌گويد: آسمان و زمين از باران و گياه بسته بود (باران و گياه نداشت) پس آسمان به باران و زمين به گياه، باز و شكافته شد، به دليل قسمت بعدى آيه كه مى‌فرمايد: «وجعلنا من الماء كل شى حى.» (معرفت، همان، به نقل از محمد بن جرير طبرى، جامع البيان عن تأويل آى القرآن، ج 9، ص 21)

سياق سوره‌

مفسران يكى ديگر از سطوح سياق را سياق سوره مى‌دانند، به اين معنا كه مفهوم آيه و يا آياتى از كلّيت سوره نازل شده فهم و اصطياد مى‌گردد. ملاك و مناط در اين نوع سياق را وحدت موضوعى سوره‌ها دانسته‌اند. امروزه اين نظريه كه سوره‌هاى قرآنى هر كدام حول‌