آيه مانند آيه‌ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ‌ (توبه/ 67) به معناى ترك كردن است. همچنين نوشته است: «تتلون: تدرسون اى تقرأون.» (طبرى، پيشين، ج 1 ص 297)

در الواضح آمده «تنسون انفسكم» تتركون انفسكم ... «و انتم تتلون» تقرأون. در تفسير الَّذِينَ يَظُنُّونَ‌ (بقره/ 46) در الواضح آمده است: «اى يعلمون و يستيقنون.» طبرى درباره اين آيه نوشته: ان العرب قد تسمى اليقين ظناً ... آنگاه نمونه‌هايى را كه عرب چيزى و ضد آن را به يك لفظ ناميده ذكر مى‌كند. پس از آن هم خبرهايى از ابوالعاليه، مجاهد و سدى مى‌آورد كه «ظن» در اين‌جا به معناى «يقين» است. (همان، ص 300) در تفسير آيه‌ وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ (بقره/ 45) در الواضح آمده است: على اداء فرائض الله و ترك المعاصى. طبرى در تفسير اين آيات مى‌نويسد: «ان الله امرهم بالصبر على كل ما كرهته نفوسهم من طاعة الله و ترك معاصيه.» (طبرى، همان، ص 309- 289) در برخى موارد هم كه طبرى روايتى از ابن‌عباس نياورده، اما دو معنا را از مفسران ديگر نقل كرده است، هر دو را در الواضح مى‌يابيم. مثلًا طبرى درباره‌ وَ لا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِرٍ بِهِ‌ (بقره/ 41) از قول ابن جريج آورده است كه مراد «كفر به قرآن» است و از ابوالعاليه آورده است كه منظور «كفر به محمد صلى الله عليه و آله و سلم» است.[1] (طبرى، همان، ج 1، ص 309- 289)

در الواضح هر دو قول به‌طور خلاصه چنين آمده است: «ولا تكونوا اول كافر به» بمحمد و القرآن.

بررسى و تحليل متن الواضح‌

اكنون بايد به بررسى متن اين تفسير با ارزيابى آن به لحاظ اشتمال بر مباحث و موضوعات مهم در تفسير بپردازيم، زيرا همان‌طور كه پيش‌تر بيان شد، عالمان مسلمان چندان ارزشى براى اين تفسير قائل نشده‌اند.

الواضح تفسيرى كامل، اما مختصر است. در هيچ جاى اين تفسير، حتى در آيات دشوار، توضيحات نظرى به حد كافى داده نمى‌شود. همان‌طور كه نشان داده شد، مؤلف با حذف سند به جمع‌آورى و تلخيص اقوال مفسران نخستين، از صحابه، تابعين و ديگران بويژه ابن‌عباس،

[1] . البته طبرى با اين بيان كه محمد صلى الله عليه و آله و سلم رسول مرسل است، نه تنزيل منزل و منزل كتاب است، قول اول را ترجيح داده است.