عرفى منطقه جزيرة العرب را تا آن‌جا كه مخالف با قواعد فطرى و الهى نبود، امضا كرده است، اما هيچ‌گاه از آيين‌ها و رسوم منحرف عرف زمانه تأثير نپذيرفته است.

2- 2. قوانين جاهلى‌

عصر جاهليت، چنان‌كه نامش بر آن دلالت مى‌كند، سرشار بود از آداب خرافى و قوانين منحط و غير انسانى. اميرمؤمنان عليه السلام عرب پيش از اسلام را چنين توصيف مى‌كند: «همانا خداوند محمد صلى الله عليه و آله و سلم را بيم‌دهنده جهانيان و امين وحى و كتاب خود برانگيخت. شما، اى مردم عرب، بدترين آيين را برگزيده بوديد و در بدترين سراى خزيده ... خون يكديگر را مى‌ريختيد و از خويشاوندان بريده بوديد. بت‌ها در ميان شما برپا بود و سرتاپا آلوده به گناه بوديد.» (صالح، 1395، ص 68، خطبه 26)

قرآن در مواجهه با اين فرهنگ جاهلى، نه تنها تأثير نپذيرفت، براى مبارزه و تغيير آيين‌هاى جاهلى نازل شد. برخى از فرهنگ‌هاى جاهلى در قرآن به صورت بازتابى گزارش شده است، نه آن‌كه نقش تأثيرگذار داشته باشد. برده‌دارى، شراب‌خوارى، زنا، محروميت زن از ارث و تعليم، قربانى كردن فرزندان در برابر بت‌ها از جمله اين قوانين است. برخى از اين قوانين، فقط در جزيرة العرب رواج داشت و دسته‌اى ديگر قانونى جهانى شمرده مى‌شد (ر. ك: ايازى، 1380، ص 137). در اين‌جا، به برخى از اين قوانين و چگونگى برخورد قرآن با آن‌ها، اشاره مى‌شود:

1. «ايلاء» از عادت‌هاى ناپسند جاهلى و از خصايص جزيرة العرب بود. گاه شوهر به سبب خشم يا كينه يا انگيزه‌هاى ديگر، مانند بالاكشيدن اموال زن و جلوگيرى از ازدواج با ديگران، سوگند ياد مى‌كرد كه تماس جنسى با همسرش نداشته باشد. پس از اين سوگند، زن بر شوهرش حرام مى‌شد، درحالى كه هنوز همسرش شمرده مى‌شد. (دروزه، 1383 ق، ج 6، ص 408) انگيزه مردان از ايلاء، آزار همسرانشان بود تا همواره احساس حبس كنند. سعيد بن مسيب مى‌گويد: «ايلاء از آسيب‌هاى اهل جاهليت بود. مرد زنش را دوست نمى‌داشت و نمى‌خواست زنش با ديگرى ازدواج كند، پس سوگند مى‌خورد كه هرگز نزديك او نشود و او را در حالى كه نه بيوه شمرده مى‌شد و نه شوهردار، رها مى‌كرد.» (ثعلبى نيشابورى، 1422، ج 2، ص 168) قرآن اين قانون غير انسانى را نفى كرد و فرمان داد كه مرد چهار ماه فرصت دارد كه به همسرش رجوع كند يا وى را طلاق دهد: «كسانى كه همسرشان را ايلاء مى‌كنند، چهار