آيت‌اللّه معرفت و نظريه خطابه‌اى بودن زبان قرآن‌

جعفر نكونام‌

استاد دانشگاه قم‌

چكيده‌

زبان را به لحاظ كلى مى‌توان از يك نظر به شفاهى يا گفتارى و كتبى يا نوشتارى تقسيم كرد. يكى از گونه‌هاى زبان شفاهى و گفتارى زبان خطابه‌اى است؛ يعنى سبكى از كلام كه در ميان خطيبان و سخنوران رايج است. زبان را از نظر ديگر مى‌توان به عرف عام و عرف خاص تقسيم نمود. اين مقاله در صدد بررسى اين نظريه آيت‌الله معرفت است كه زبان قرآن زبان گفتارى و خطابه‌اى است. او در بعضى از تعابير زبان قرآن را به عرف عام و در بعضى تعابير به عرف خاص مى‌داند و البته ميان اين دو تعارضى نمى‌يابد و جمع مى‌كند. او در اواخر عمر زبان قرآن را گفتارى و به عبارت دقيق‌تر خطابه‌اى معرفى مى‌كرد. البته باز چنان مى‌نمايد كه او تعارضى ميان زبان عرف خاص و زبان خطابه‌اى نمى‌يابد. به‌هرحال برخى از مهم‌ترين ويژگى‌هايى كه وى براى زبان خطابه‌اى برشمرده، عبارت است از: تكيه بر معهودات ذهنى مخاطبان، وجود التفات و انتقال و ذكر قضاياى خارجى در آن.

كليدواژه‌ها: زبان قرآن، زبان گفتارى، زبان نوشتارى، زبان خطابه‌اى‌