سؤال: اين همه روايات در مورد اماء و عبيد داريم و ائمه هم تاييد مى‌كردند و اين‌ها دليل بر اين است كه اسلام معتقد به اماء و عبيد بوده و هست، اسلام آن را مى‌پذيرد و بعد كمرنگش مى‌كند.

پاسخ: قرآن بيانى ندارد كه اسير را رق كنيد و پيامبر چنين كارى نكرده است.

سؤال: با وجود اين، آيا ملك يمينى كه در آيات هست مصداق دارد؟

پاسخ: پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مقدارى مماشات كرد تا بعد آرام آرام زمينه را براى از بين بردنش فراهم نمود. اين‌كه دختران و پسران را از كشاورزانى كه نمى‌توانستند ماليات پرداخت كنند از كرمان به شيراز بياورند و بفروشند، اين بازى با دين است و در اسلام ريشه ندارد و خيلى مرتكب اين خلاف‌ها شده‌اند.

سؤال: آيا به كسى كه مى‌گويد: من علاقه دارم مسلمان شوم، ولى نمى‌توانم شراب را ترك كنم؛ مى‌توان گفت: مسلمان باش و شرابت را بخور و بعد آرام آرام ترك كن؟

پاسخ: بگو حالا مسلمان شو، ولى نگو كه شراب را بخور.

سؤال: نسخ تعليقى، آيا به معناى دخالت عنصر زمان و مكان است كه امام فرمودند؟

پاسخ: بلى.

سؤال: عبيد در نگاه دين كه متاع نيست، از اين رو لقمان حكيم با آن عظمت رق بود.

پاسخ: ممكن است كسى ظلم كرده باشد، ولى انسان هيچ‌گاه متاع نمى‌شود، از اين رو مى‌بينيد وقتى زيد بن حارثه را حضرت خديجه عليها السلام به پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بخشيد، پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم او را آزاد كرد و عملا پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم نپذيرفت و اين‌كه آزاد كردن به حسب ظاهر است.

سؤال: اين‌كه فقها گفته‌اند سه راه وجود دارد بكشند، آزاد كنند و اسير بگيرند، سه راه منطقى و عقلى است، زيرا اگر آزاد كنند كه برمى‌گردد و شمشير مى‌زند، بكشند كه درست نيست، پس بايد اسير بگيرند و ادّل‌الدليل على امكان الشى‌ء، وقوع الشى‌ء است.

پاسخ: اسير گرفتن ربطى به برده كردن ندارد و بحث برده و رق كردن است نه اسير گرفتن.