شنيده باشد، ولى در سرزمين خودمان كسى را نيافتم كه از مصنف شنيده باشد يا اجازه روايت از او داشته باشد. به همين دليل، سندها را زدودم و بقيّه را همان‌طور كه بود نوشتم تا استفاده از آن براى نويسنده و خوانندگان راحت‌تر باشد. با اين حال از اين تفسير ناتمام، به جز نصفش (يعنى، تا آخر سوره كهف) در دست نيست.»[1]

ب) ديگرى تفسير «فرات بن ابراهيم بن فرات كوفى» (متوفاى حدود سال 300 ه. ق.) مى‌باشد كه به نقل روايات رسيده از معصومين عليهم السّلام بسنده كرده است. از «حسين بن سعيد اهوازى» و ديگر مشايخ خود كه به حدود صد و چند نفر مى‌رسند روايات زيادى را نقل مى‌كند كه همه آنان از راويان حديث شيعه مى‌باشند، ولى نام و شرح‌حال بيشترشان در كتابهاى رجال شيعه نيامده، چنان‌كه خود فرات نيز ستايش يا نكوهش نشده است.

محقق تهرانى مى‌گويد: «متأسفانه بعضى [از نسخه‌برداران‌] بيشتر سندهاى اين كتاب را زدوده‌اند و تنها به اين عبارت اكتفا كرده‌اند كه «فرات از حسين بن سعيد معنعنا از فلان ...» و بيشتر سندها را همين‌طور ثبت كرده‌اند.

تعبير «معنعنا» اشاره به اين است كه سند روايات، كامل بوده و به خاطر اختصار، آن را رها كرده‌اند.»[2]

ج) تفسير «محمد بن عباس ماهيار» معروف به «ابن حجّام» (متوفاى حدود 330 ه. ق.) كه از اصحاب ما و بسيار مورد اطمينان، درست كار و درست عقيده بوده است. كتابى دارد به نام «ما نزل من القرآن فى اهل البيت؛ آنچه از قرآن درباره اهل بيت عليهم السّلام نازل شده است».

نجاشى مى‌گويد: «به اعتقاد گروهى از اصحاب ما، كتابى همانند آن- در

[1] . الذريعة، ج 4، ص 295. ور. ك، استادى، چهل مقاله، ص 95 به بعد.

[2] . الذريعه، ج 4، ص 298.