يا خير، بايد توانايى‌هاى فنى و مهندسى آن روزگار، به ويژه سرزمين ايران در عهد كورش را بررسى كنيم.

تمدن بشر در روزگار ذوالقرنين‌

دكتر عبدالعليم، استاديار برجسته جغرافيا در دانشگاه ابن سعود مى‌گويد:

پژوهش‌هاى جغرافيايى درباره منطقه سد، كاوشى در حوزه زمين‌شناسى و اقتصاد است؛ چرا كه نيازمند شناخت امكانات طبيعى و نيروى انسانى‌اى است كه ذوالقرنين براى ساختن سد، به آنها نياز داشته است؛ هم‌چنين كاوشى است درباره گستره تمدن بشرى در آن روزگار. قرآن مى‌فرمايد: «فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً. آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذا ساوى‌ بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّى إِذا جَعَلَهُ ناراً قالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْراً»[1]. طبق اين آيه كريمه، امكاناتى كه كورش براى ساختن سد در اختيار داشته، سه چيز است: كارشناسى و تخصص ساخت سد، مهندسان سدساز و نظارت بر روند كار. امكاناتى هم كه كورش از ساكنان منطقه خواسته است، در اين موارد خلاصه مى‌شود: نيروى كار انسانى، مواد خام آهن، زغال يا چوب براى گداختن آهن‌ها، مواد خام مس، چند چهارپا براى حمل و نقل و تأمين تداركات كارگران و مهندسان، از قبيل غذا، نوشيدنى و سرپناه.

در اين جا اين پرسش مطرح مى‌شود كه آيا پيش‌رفت و تمدن ايران در مرتبه‌اى بوده است كه مهندسانى كارآزموده براى ساخت سدهاى استوار و طرح‌هاى بزرگ عمرانى داشته باشد؟ بى‌ترديد، فارس‌ها تمدن ويژه خود را داشتند، اما به گواهى تاريخ، مصر فراعنه [در آن دوران،] داراى بزرگ‌ترين مدرسه معمارى و صنعت بود.

[1] . كهف، 95 و 96:« مرا با نيرويى‌[ انسانى‌] يارى كنيد تا ميان شما و آنها سدى استوار قرار دهم. براى من‌قطعات آهن بياوريد." آن‌گاه كه ميان دو كوه، برابر شد، گفت:" بدميد تا آن قطعات گداخته شوند." گفت:" مس گداخته برايم بياوريد تا روى آن بريزم."»