ماده است. يكى ديگر از معانى «ازم» تنگى است و نام اين مكان از همين معنا گرفته شده است. گفته مى‌شود: مأزما منا:

و آن راهى است كه از طرف عرفه به مزدلفه مى‌آيد و تنگ راهى است ميان دو كوه موسوم به اخشبان. امروزه اين راه ساخته شده است.

(1)

مبرك:

(بر وزن مكتب)، گفته‌اند جايى است در داخل مدينه واقع در پشت مسجد از شرق آن به طرف پايين پاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در همين مكان بود كه وقتى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به مدينه رفت، شتر آن حضرت در آنجا به زانو نشست. نيز جايى به نام «ثنيّة مبرك» داريم كه در مساجد پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله از آن ياد مى‌شود و ميان مدينه و بدر واقع است. همچنين «مبرك» نام مكان ديگرى است نزديك مكّه كه هنگام حمله اصحاب فيل به مكه، فيل در آنجا خسبيد.

[مبيت:

يكى از بستان‌هاى هفتگانه‌اى است كه موقوفات حضرت فاطمه زهرا عليها السّلام بوده است.[1]]

(2)

متالع:

(به ضمّ اول و كسر لام)، كوهى است در قصيم. در شعرى از عباس بن مرداس از اين كوه نام برده شده است.

(3)

متّكأ:

در لغت به معناى جايى است كه انسان به آن تكيه كند. جايى در اجياد مكه و در آن مسجدى است. گفته مى‌شود:

پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به ديوار آنجا تكيه كرد و نماز خواند.

(4)

مثقب:

نام راهى است ميان مكه و مدينه.

(5)

مجاح:

جايى است كه در راه هجرت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از آن اسم برده شده است. در تلفظ اين كلمه اختلاف است؛ برخى آن را به شكل مزبور (مجاح) تلفظ كرده‌اند.

برخى به صورت «مجاج» و عده‌اى به شكل «محاج».

(6)

مجاز:

(به فتح ميم)، و «ذو المجاز» بازارى بوده در دوره جاهليت. ياقوت مى‌نويسد: محل برپايى بازارى بوده در يك فرسنگى عرفه در ناحيه كبكب در سمت راست امام (امير الحاج).

(7)

مجتهر:

در حديث كعب بن مالك به همين صورت؛ يعنى با جيم و هاى‌

______________________________
(1). مجمع البحرين، ج 1، ص 268، ماده «بيت».

[1] . مجمع البحرين، ج 1، ص 268، ماده« بيت».