بخيل و لا ركاب»؛[1] «بدين ترتيب، فدك به شخص پيامبر تعلّق گرفت؛ زيرا براى تصرّف آن، هيچ اسب و استرى تاخته نشد.»[2]

سپس آيه شريفه‌ «فَآتِ ذَا الْقُرْبى‌ حَقَّهُ‌ ...»؛[3] نازل شد و جبرئيل امين عليه السّلام منظور از نزديكان را حضرت فاطمه عليها السّلام معرفى كرد.

به نوشته مفسّران و محدّثان شيعى و سنّى: «لمّا نزلت ... فَآتِ ذَا الْقُرْبى‌ حَقَّهُ ... دعا رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله فاطمة عليها السّلام و أعطاها فدكا». هنگامى كه آيه ياد شده نازل شد، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله فاطمه عليها السّلام را خواست و به او فدك را عطا كرد.[4]

سيد بن طاووس در كتاب سعد السعود، به نقل از تفسير محمد بن عباس بن على بن مروان نقل مى‌كند كه اين روايت به بيست سند نقل شده است.[5]

از آن پس، فدك به مالكيت حضرت زهرا عليها السّلام درآمد و در زمان حيات پدر بزرگوارش در اختيار آن حضرت قرار داشت، ولى پس از رحلت پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله فدك با توسل به قدرت از حضرت فاطمه عليها السّلام گرفته شد.[6]]

(1)

فرده:

(به فتح اول و سكون دوم)، در خبر مربوط به اسلام آوردن زيد الخير (الخيل) از اين نام خاص ياد شده است.

فرده مكانى است در سرزمين طئ كه بين آن و «قرده» خلط شده است.

- «قرده» در حرف قاف.

(2)

فرش:

(به فتح اول)، وادى يا رودخانه‌اى است ميان غميس الحمام و ملل. فرش و صخيرات الثمام يا صخيرات اليمام، منزلگاه‌هايى بوده كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله هنگامى كه از مدينه به سوى بدر حركت كرد، در آنها فرود آمد. زمانى كه از راه بدر از مدينه به مكه مى‌رويد، پيش از آنكه به وادى فريش پايين رويد، فرش در سمت راست شما قرار مى‌گيرد. ميان فرش و فريش، بطن واديى است كه به آن‌

______________________________
(1). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 16، ص 210

(2). ابن هشام، ج 3، ص 353

(3). روم: 38، «حق خويشان و نزديكان خود را بپرداز ...».

(4). درّ المنثور. ج 5، ص 273؛ مجمع الزوائد، ج 7، ص 49؛ مجمع البيان، ج 4، ص 306

(5). بحار، ج 29، ص 123

(6). طريحى، ج 3، ص 371 ماده «فدك»

[1] . شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 16، ص 210

[2] . ابن هشام، ج 3، ص 353

[3] . روم: 38،« حق خويشان و نزديكان خود را بپرداز ...».

[4] . درّ المنثور. ج 5، ص 273؛ مجمع الزوائد، ج 7، ص 49؛ مجمع البيان، ج 4، ص 306

[5] . بحار، ج 29، ص 123

[6] . طريحى، ج 3، ص 371 ماده« فدك»