[ضبح:

جايى است كه نخستين گروه از حاجيان در عرفات، از آنجا كوچ مى‌كنند.

بدين ترتيب «ضبح» كناره شرقى وادى «عرنه» و شمال «مسجد نمره»؛ يعنى نزديك آن است و مردم براى درك مشعر، از آنجا كوچ مى‌كنند.[1]]

(1)

ضبوعه:

(به فتح اول و ضمّ دوم)، يكى از منزلگاه‌هاى مسير پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله به غزوه ذو العشيره است. راه مدينه به ضبوعه، از ميان جماوات و سپس از فيف (بيابان) الخبار مى‌گذرد و به تپه بلندى مى‌رسد كه به ضبوعه مشرف است و از آنجا به ملل، در جنوب غربى مدينه منوره مى‌رود.

(2)

ضجنان:

(به فتح اول و دوم، به سكون جيم نيز روايت شده)، در سيره و در حديث اسراء و غير آن، از اين مكان نام برده شده است. جايى است نزديك مكه.

بلادى مى‌نويسد: حرّه يا سنگلاخ مستطيل شكلى است در پنجاه و چهار كيلومترى مكه كه از شرق به غرب كشيده شده و راه مكه به مدينه، از شاخ غربى آن مى‌گذرد. اين شاخ امروزه به نام «خشم المحسنيه» خوانده مى‌شود.

ضجنان شاخ يا باريكه ديگرى نيز دارد كه به سمت شمال غربى كشيده شده و پوشيده از ريگ است. اين شاخ همان كراع (كرانه) الغميم مى‌باشد.

[به گفته ياقوت، «ضجنان» كوه كوچكى است كه در فاصله 25 ميلى مكه قرار دارد و در پايين آن محلى به نام «غميم» واقع است كه يكى از مساجد منسوب به پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در آنجا بوده و آن حضرت در آن نماز گزارده است.[2]]

(3)

ضحيان:

(به فتح اول و سكون دوم)، دژى بوده در جنوب غربى مدينة النبى كه احيحة بن جلاح (اوسى) آن را ساخته بود.

[ضراح:

نام ديگر بيت المعمور است كه به آن «ضريح» نيز گفته مى‌شود. ضراح يا ضريح در لغت به معناى مكان دور است و از آنجا كه بيت المعمور، در آسمان چهارم، محاذى كعبه قرار دارد و فاصله‌اش از زمين بسيار است، به اين نام‌

______________________________
(1). بلادى، ج 5، ص 185

(2). ج 3، ص 453

[1] . بلادى، ج 5، ص 185

[2] . ج 3، ص 453