سنگسار مى‌نموديم. قسم به آن‌كه جانم در دست اوست اگر مردم نمى‌گفتند عمر به كتاب خدا چيزى افزوده است اين آيه را در آن مى‌نگاشتم: الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما ألبتة؛ مرد زن‌دار و زن شوهردارى را كه مرتكب زنا شدند حتما سنگسار كنيد. ما اين آيه را سابقا تلاوت مى‌كرديم.

مالك مى‌گويد: يحيى بن سعيد از سعيد بن مسيب چنين نقل كرده است: قبل از آن كه ماه ذيحجه تمام شود عمر به قتل رسيد. از مالك شنيدم كه مى‌گفت مقصود از شيخ و شيخه، مرد زن‌دار و زن شوهردار است».[1]

جالب اين است كه در نخستين مرحله از جمع قرآن [كه در زمان ابو بكر صورت گرفت‌] عمر آيه رجم را ذكر كرد اما كسى از او قبول نكرد؛ زيد بن ثابت از او دو شاهد خواست تا شهادت دهند جمله مذكور، آيه‌اى از قرآن است اما عمر نتوانست دو شاهد بياورد؛[2] با اين حال بر ادعاى خود اصرار داشت و گاه و بيگاه آن را اعلام مى‌كرد؛ تا آن‌كه آن را در آخر حيات خود به صراحت بيان نمود. حكم سنگسار مخصوص مرد زن‌دار و زن شوهردار است چه پير باشند و چه جوان؛ از اين رو مالك اين دو لفظ را به ثيّب معنا كرد و شايد لفظ شيخ و شيخه بر ابن خطّاب مشتبه شده است.

به احتمال قوى عمر حكم سنگسار را از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله شنيده و گمان كرده بود كه آيه قرآن است؛ همانگونه كه حديث مأثور «الولد للفراش و للعاهر الحجر» را نيز آيه قرآن پنداشته بود. او خطاب به ابىّ بن كعب گفت: آيا از جمله آيات قرآن اين آيه را «إنّ انتفائكم من آبائكم كفر بكم» تلاوت نمى‌كرديم؟ ابىّ پاسخ داد: آرى. آنگاه افزود: آيا تلاوت نمى‌كرديم: «الولد للفراش و للعاهر الحجر» كه اينك در قرآن يافت نمى‌گردد؟

ابىّ پاسخ داد: آرى.[3] عمر از سجع و هم‌خوانى اين عبارت‌ها پنداشته در شمار آيات قرآن است؛ در حالى‌كه اين جملات از سخنان پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مى‌باشد. در بيان فصاحت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله گفته شده كه او، فصيح‌ترين كسى است كه به زبان عربى سخن مى‌گويد؛ بنابراين، اين اشتباه، به‌ويژه از كسى چون عمر، شگفت‌آور نيست. قبلا

[1] . سيوطى، تنوير الحوالك، ج 3، ص 43- 42. ر. ك: ابن حجر، فتح البارى، ج 12، ص 127.

[2] . الاتقان، ج 1، ص 168.

[3] . سيوطى، الدر المنثور، ج 1، ص 106.