و پايه تشريع، بينشى است كه خداوند به او داده بود كه اين دو از يك منبع سرچشمه گرفته بودند و هرگز خواسته‌هاى شخص پيامبر صلّى اللّه عليه و آله مطرح نبوده است. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‌* إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‌* عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى‌[1]؛ «هيچ‌گاه از پيش خود چيزى نمى‌گويد* هرچه بگويد از منبع وحى سرچشمه گرفته است* او تعليم‌يافته دست توانا و قدرتمندى است».

پس پيغمبر هرگز مطلبى را از روى هواى نفس، دنياپسند بودن يا امروز پسند بودن نمى‌گويد؛ بلكه سخنانش ريشه وحيانى دارد.

نفس ارزشمند پيامبر گرامى به اندازه‌اى ارتقا يافته بود كه صفحه ذهنش همه حقايق را همچون آينه‌اى جلوه‌گر بود. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مى‌گويد: «خداوند هيچ پيامبرى را نفرستاد مگر آن‌كه عقل و بينش او برترين عقل‌ها و بينش‌ها باشد»[2].

تفاوت مجتهد با پيامبر:

1. پيامبر مى‌انديشد و مجتهد استنباط مى‌كند؛

2. در اجتهاد احتمال اشتباه وجود دارد، ولى پيامبر هرگز در انديشه‌اش دچار اشتباه نمى‌شود.

پيامبر نقش مشرّعى را ايفا مى‌كرد كه با بينش سرشار خود و با پشتوانه وحى و عنايت حق تعالى، با عمق نظر و تشخيص دقيق صلاح و فساد، طبق شرايط و ضرورت‌ها، تشريع احكام مى‌كرد. به همين جهت مسأله «حلال محمد و حرام محمد» مطرح است كه اين تعبير نه درباره مجتهدان صدق مى‌كند و نه درباره راويان و ناقلان حديث.

كلينى از پيامبر روايت كرده است: «ما يضمر النبي صلّى اللّه عليه و آله في نفسه أفضل من اجتهاد المجتهدين»[3]؛ يعنى آنچه پيامبر مى‌انديشد، برتر از اجتهاد هر مجتهدى است.

[1] . نجم، 3- 5.

[2] . كافى، ج 1، ص 13.

[3] . كافى، ج 1، ص 13.