بى‌ترديد اگر آب وسيله حمل اين كالاها نبود و همه چيز با پشت حمل مى‌شد، همه كالا در همان سرزمينها و در دست صاحبانشان مى‌ماند؛ زيرا هزينه حمل آنها از ارزش خود كالاها بيشتر مى‌گشت و هيچ كس به حمل آنها اقدام نمى‌كرد؛ در نتيجه، دو پيامد داشت:

1- بسيارى از چيزهاى مفيد كه به آن نياز بود به دست نيازمندان نمى‌رسيد.

2- بسيارى از مردم نمى‌توانستند در راه حمل و بازرگانى، اين گونه روزى درآورند و زندگى بگذرانند.

[فوايد هوا و سبب افزونى آن‌]

هوا نيز چنين است. اگر فراوان و گسترده نبود، اين خلق از دود و بخار بسيار خفه مى‌شدند و بخار هم نمى‌توانست كه به ابر و مه تبديل شود.

پيش از اين توضيحات كافى در باره هوا گذشت.

[فوايد آتش و اينكه در اجسام ذخيره شده است‌]

اگر آتش نيز مانند نسيم و آب پراكنده بود جهان و جهانيان را مى‌سوزانيد.

امّا از آنجا كه گاه گاهى سخت بدان نياز مى‌افتد و منافع بسيار در آن نهفته مانند ذخيره در اجسام نهاده شده است كه در وقت نياز به دست مى‌آيد و به قدرى كه نياز است با فتيله و روغن و هيزم پديد مى‌آورند. اگر قرار بود كه آتش را براى هميشه با فتيله روغنى و هيزم نگاه دارند براى مردم دشوار و گران تمام مى‌شد. نيز مانند آب و هوا پراكنده نيست كه همه چيز را بسوزاند بلكه به اندازه و مقدار مشخصى است تا