2- آنچه در باره عدم امكان پذيرش اين گونه از روايات گفتيم و بيان نموديم كه تعبّد در آن جارى نيست، مربوط باصول دين و مطالب اعتقاديه است ولى نسبت بفروع احكام و وظائف عملى اسلام جريان تعبّد دليل متين و مستحكمى دارد.

3- بعضى از متفضّلان ساده دل اين عصر در تطبيق آيات و احاديث با علوم عصرى جديد حرص و ولع بسيارى از خود نشان ميدهند و ميخواهند شكافتن اتم و سفينه‌هاى هواپيمائى امروز را از قرآن و حديث استنباط كنند، و در نتيجه بر شأن و فضيلت پيغمبر و ائمه هدى بيفزايند، اينان در كتابهاى خود مينويسند: آيه «إِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ‌ از شكافتن اتم خبر ميدهد و جمله‌

«الماء تحت الهواء»

را با چاههاى جوّى كه هواپيما از برخورد بآن احتراز ميكند منطبق ميسازند و جمله «آية محكمة» را در كلام رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم با فرمولهاى رياضى الكتريسته و اتم تطبيق ميدهند.

گويا اينان متوجّه نيستند كه با اين توجيهات زشت و ركيك خود، علاوه بر اينكه شأن و فضيلتى براى پيشوايان ثابت نميكنند، توهين بزرگى نسبت بساحت مقدس ايشان نموده و آنها را عالم بلغت عرب ندانسته‌اند و گمان كرده‌اند كه ايشان كلمات و جملات را در غير موارد استعمال خود بكار ميبرند.

ما قبول داريم كه قرآن كريم و حلال و حرام محمّد صلى اللَّه عليه و آله و سلّم براى هميشه زنده و رهبر اخلاق و ضامن سعادت بشر است و لزومى هم ندارد كه از جزئيات اختراعات بشر خبر دهد، بعلاوه علوم قرآن ثابت و تغيير ناپذير و علوم بشر متحوّل و دگرگونست، شريعت مقدس اسلام براى رهبرى تمام مردم جهان، در همه قرون و اعصارست و انحصارى بعصر جديد و احتياجات مردم خاصّى ندارد. ما منكر نيستيم كه گاهى برخى از علوم جديد كه پايه و ريشه ثابتى دارد مصداق آيات و احاديثى واقع مى‌شود ولى تا حدودى كه قواعد لغت و ادب اجازه دهد و از دلالات سه‌گانه (مطابقه و تضمن و التزام) خارج نباشد: و خلاصه توجيه و تأويل روايات از قالب الفاظ كوچكتر و بزرگتر نباشد.