علم خودش مراجعه كند.

در رابطه با اين نظريه بايد بگوييم حقيقت اين است كه ما گرچه زندگيمان در دو وجه حيات دنيوى و حيات اخروى متبلور مى‌شود؛ يعنى ما يك دورانى داريم كه متولّد مى‌شويم و در اين عالم، زندگى دنيايى ما شروع مى‌شود و با مرگ خاتمه مى‌يابد و دوران ديگرى كه وارد عالم برزخ مى‌شويم تا آن‌گاه كه قيامت كبرى برپا گردد (البته ممكن است ما عالم جنين و يا حتّى قبل از آن را هم از مراحل وجود انسان به حساب آوريم ولى به هر حال اين مقدار واضح و مسلّم است كه دو بخش از حيات ما يكى مشتمل بر زندگى در اين دنياى مادّى تا هنگام مرگ و ديگرى پس از مرگ و عالم آخرت است.) امّا بايد توجه داشته باشيم كه معناى اين سخن آن نيست كه امور زندگى و رفتارهاى ما هم در دنيا دو بخش دارد كه يك قسمت از آن مربوط به زندگى دنياست و قسمت ديگرش مربوط به آخرت است. اصولا آن‌چه انسان مى‌تواند از اعمال انجام دهد و رفتارهايى كه چگونگى زندگى آخرتى او را رقم مى‌زنند فقط مربوط به همين دنياست:

اليوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل.[1] امروز هنگام عمل است و حسابى در كار نيست و فردا هنگام حساب است و عملى در كار نيست.

بنابراين اساسا دين به اين منظور آمده كه براى رفتارهاى ما در همين دنيا دستورى بدهد نه اين‌كه دين براى اين است كه ما پس از آن‌كه از اين دنيا رفتيم آن وقت دستورى خواهد داد! اكنون سؤال اين است كه اين مدّتى را كه ما در اين دنيا (مثلا 06 سال) زندگى مى‌كنيم آيا اين مدت دو

[1] - بحار الانوار، ج 77، ص 419.