امامتى كه خداوند قرار داده به معنى آن است كه دلها به سوى او متوجه شود و پس از توجه دل، عقيده و عمل و اخلاقش در سايه رهبرى امام بر حق، مستقيم‌شود. بزرگترين ستم‌انسان‌به نفس‌خود اين است كه امام و پيشواى‌حق را نشناسند و امام‌زمان خود را درك‌نكند. نماز در پشت مقام، اقتدا به امام حق براى وصال به حق را مياموزد.

پس از رو آوردن به‌مقام ابراهيم ناگهان مى‌بينى كه چهره حقيقى او از ميان بناى‌بيت و سنگ وگل، چهره مى‌نمايد تا در سايه‌آن، فطرت حق‌پرستى و قيام به وظايف انسانى را برانگيزد و در صورت و حال نماز نمايان و آغاز شود كه فرمود: «واتَّخذوا من‌مقام ابراهيم مصلى»[1]

بعد از نماز طواف، نوبت به سعى مى‌رسد. سعى به‌معنى تلاش و حركت است. بالاى كوه صفا مى‌ايستى و با دلى‌مشتاق به‌سوى مروه حركت مى‌كنى و در حين حركت به ياد هاجر، آن مادر مضطرب و مهربان مى‌افتى‌كه‌قريب چهارهزارسال قبل‌در اين‌مكان در جستجوى آب تلاش مى‌كرد. در واقع؛ با سعى ميان اين دو كوه با دلى سوزان به درگاه خداوند مى‌ناليد و از آن منبع فيّاض، آب حيات مى‌طلبيد.

سعى؛ يعنى ايمان و عشق و عمل و توكل و اميد.

آرى حالت اخلاص هاجر كارگر شد و آب زلال از زمين خشك و بيابان سوزان جوشيد و حيات نوين بخشيد.

در ترّدد بين سعى صفا و مروه بايد تردّد در حريم و درگاه سلطان هستى را به اميد عطا و بخشش او در نظر گرفت و با دلى پر اميد به لطف و كرم صاحبخانه، در خانه او رفت‌وآمد كرد و نااميد برنگشت‌

[1] - بقره، آيه 125.