با شما به نيكويى زندگى كردم و به قدر توان از هر سو نگهبانى شما دادم و از بندهاى بردگى و ذلّت شما را آزاد نموده و از حلقه‌هاى ستم رهايى‌تان بخشيدم.

مولا على عليه السّلام در همه حال مدافع چنين سياست انسانى و الهى بود و آن‌جا كه مى‌ديد يا بايد او كشته شود و يا عدالت و آزادى، ترجيح داد كه خود فداى شجره مقدس عدالت و آزادى شود؛ همان شجره‌اى كه در طول تاريخ با خون انبيا و پاكان آبيارى گشته است.

با توضيح‌هاى اين فصل به وضوح روشن شد كه اگر حكومتى خواهان دوام و بقاست و اگر مردمى خواهان تحقق حكومتى‌اند كه جاى‌گاه حقيقى آنان را پاس داشته، به ارزش‌هاى انسانى ارج دهد، مى‌بايست رو به الگوى متكامل حكومت علوى بياورند كه از حقانيتى الهى برخوردار است و از آموزه‌هاى مكتب الهى امير مؤمنان على عليه السّلام براى سامان مطلوب نظام‌هاى سياسى خويش بهره گيرند.

ز) نتيجه‌گيرى‌

1. مشاركت مردمى، برابرى و آزادى از عرصه‌هاى مهم و بارز مردم‌دارى و عمده‌ترين مناشى در اثبات حاكميت و اساسا شالوده استقرار و ضامن بقاى هر نظامى محسوب مى‌شود، در الگوى مديريتى نظام علوى به نحو شايسته‌اى به منصّه ظهور پيوسته است و بدين جهت ثابت مى‌شود كه اگر حكومتى از حقانيتى الهى برخوردار شود و قوانين و عملكرد حاكمانش بر محور رضايت حق تعالى سامان يابد، عرصه‌هاى مردمى در آن به نحو مطلوبى نمايان خواهد شد و امكان ظهور زمينه‌هاى رشد و تعالى براى آحاد جامعه بيشتر فراهم خواهد گرديد؛ همان‌گونه كه مقارنه عرصه‌هاى مردم‌دارى در حكومت علوى و حكومت‌هاى مردم‌سالار اين حقيقت را به اثبات مى‌رساند.

2. گرچه مشاركت مردمى به عنوان اساس دموكراسى و معيار براى سنجش‌