براساس نقد و بررسى‌هاى فوق، ثابت مى‌شود كه امام عليه السّلام به عقيده و رأى مردم در استقرار و بقاى حكومت خويش صحّه‌گذارده و آن را به رسميت شناخته‌اند؛ اما ثبوت و تحقق حقانيت حكومت را هرگز منبعث از خواست و رأى مردم اعلام نكرده‌اند.

2. مسندهاى مشروعيت الهى حاكميت در حكومت علوى‌

سخنان صريح و سيره عملى مولا على عليه السّلام ثابت مى‌كند كه آن حضرت، مبناى مشروعيت رهبرى و حقانيت ولايت خويش را نصب الهى و تنصيص نبوى دانسته‌اند؛ لذا از ابتداى شكل‌گيرى جريان سقيفه كه موجب انحراف خلافت از مسير اصلى خود گرديد، تاريخ گواه روشن‌گرى‌هاى آن حضرت و تبيين موضع سياسى خود درباره انتخاب مردم و شكوه از ناديده‌انگاشتن سفارش پيامبر صلّى اللّه عليه و اله در اين انتخاب و نيز تلاش براى تحصيل حق مسلّم خود مى‌باشد، تا چنين انگاشته نشود كه ايشان اعتقادى به حقانيت خود نداشته و رأى مردم را ملاك حقانيت حاكم دانسته و اقدامى در اين خصوص ننموده‌اند. هرچند كه تمام تلاش‌هاى امام عليه السّلام در جهتى سازمان مى‌يافت كه وحدت جامعه نوپاى اسلامى، در معرض آسيب قرار نگيرد و هيچ خطرى متوجه اساس اسلام نشود.

در اولين اقدامى كه حضرت على عليه السّلام در احقاق حق خويش بدان دست يازيدند، اعتراضى بود كه در خطاب به ابو بكر، درباره نتيجه حاصل در سقيفه نموده و فرمودند: كار ما را تباه كردى و با ما مشورت نكردى و حق ما را رعايت ننمودى؟

ابو بكر نيز بهانه مى‌آورد كه من از بروز فتنه ترسيدم.[1] به‌طوركلى، اقدام‌ها و فرمايش‌هاى آشكار امام عليه السّلام در دفاع از حق الهى‌

[1] - مسعودى، مروج الذهب و معاد الجوهر، ج 2، ص 301.