امام مى‌داند كه قيام او موجب تحقق و برپايى حكومت اسلامى نمى‌گردد، ولى اين امر دليل نمى‌شود تا امام (ع) دست به قيام نزند. هرچند اين مقاله درصدد بر شمارى علت قيام آقا ابا عبداللَّه (ع) نيست اما مى‌توان به يقين ادعا كرد كه يك يكى از علل اساسى قيام امام حسين (ع) حفظ اصل دين بود اين عمل اختصاص به ائمه معصومين ندارد. چنانچه وقتى در هنگام برپايى مشروطه قرار شد كه احكام حكومتى و اجتماعى مردم توسط نمايندگان تصويب شود و برنامه سكولاريستى و لائيك در كشور اجرا شود، به محض آنكه شيخ فضل‌اللَّه نورى به فراست اين مطلب را دريافت، به طور جدى مقابل آنها ايستاد و با وجود آنكه مى‌دانست او را مى‌كشند، ولى عالمانه و عاشقانه به استقبال مرگ رفت و ذره‌اى از خود ضعف نشان نداد و به قول حاج ميرزا ابوالحسن حسينى رفيعى قزوينى: «شيخ فضل‌اللَّه نورى مجتهد مسلم بوده است و بسيار جاى تعجب است كه چه پيش آورده‌اند كه يك روحانى مجتهد مسلم براى حفظ جانش تقيه نكرده است» (به نقل از آيةاللَّه حسن‌زاده آملى در مجلس درس).

اين امر بستگى به موقعيت زمانى و مكانى خاص زمان شيخ داشت، به طورى كه اگر هر مرجع تقليد ديگرى هم جاى شيخ فضل‌اللَّه بود، همان كارى را مى‌كرد كه او انجام داد و در حقيقت با فدا كردن جانش حق را بر مردم روشن مى‌ساخت و موجب شد تا منورالفكران نتوانند سيستم لائيك را به اسم اسلام در اين كشور اجرا كنند.

بنابراين گاهى اتفاق مى‌افتد بر فرض ادبار عمومى‌مردم باز قيام فقيه جامع‌الشرايط همانند قيام شيخ فضل‌اللَّه نورى واجب‌باشد و اگر موفق‌شود يقيناً حكومت‌او مشروع و مرضى خداوند خواهد بود. به عبارت ديگر با توجه به تعاريف ذكر شده در باب مشروعيت حكومتها، اين چنين حكومتى تمامى شرايط يك حكومت مشروع را خواهد داشت. هرچند مقبوليت عمومى نداشته باشد و حتى چه اشكالى دارد كه فقيهى جامع الشرايط فرضاً بتواند در يك كشور مثلًا سنى نشين يا مسيحى نشين به طريقى اهرمهاى قدرت را در دست گرفته و حكومت اسلامى- شيعى داير كند.

كسانى كه به اين امر اشكال مى‌كنند به يقين حكومت اسلامى را نشناخته‌اند و خيال مى‌كنند كه حكومت ولى فقيه تفاوتى با حكومت استبدادى ندارد در حالى‌كه فرق اين دو از زمين تا آسمان است. و بيان اين فرق از حوصله اين نوشتار خارج است.