عموما و در ايران خصوصا از براى دعوت، مسافرت نمودند.

هفتاد هزار از ارامنه سريانى و آشورى به زور دعات مذهب ارتودوكس كه مذهب رسمى روس است در آذربايجان و كردستان و همدان و كرمانشاهان در يازده سال قبل متفرق شدند. اعنى هفتاد هزار سالدات‌[1] روس در اين بلاد جاى كردند و سه كرور پول، از پروتستانهاى آمريك و انگليس، در دوازده سال قبل، در طرف جنوب ايران از سواحل خليج فارس و عراق و عربستان رسيده به مصرف رسيد.

از جنوب و شمال مذهب ايرانيان در فشار طبيعيان آمد. باز مويى در تن بزرگان ما به هيجان نيامد. هرچه توانستند از براى جيره و مواجب، كله هم كوفتند و از براى منصب و لقب بر سر هم زدند. هريك مقدارى از مملكت را به عنوان تيول و خانوارى قسمت نمودند. بيگانگان را دايگان پنداشتند. ماران خانگى را ياران جانى دانستند.

در يازده سال قبل در روزنامه‌اى ديدم نوشته بود در همين سال، يك صد و بيست [و] هفت ميليون فرانك به مصارف محاكم روحانيان از عيسويان رسيده و هفت صد [و] هفتاد [و] شش هزار [و] نه‌صد و هشت نفر [776908] از مذاهب مختلفه- كه زياده بر يك ثلث آنان كه مسلمان بوده‌اند- مذهب ترسايان را قبول نموده‌اند و دعوت كنندگان از عيسويان از مرد و زن يك صد و چهل و هفت هزار [147000] بوده كه در تمام نقاط عالم منتشر شده‌اند. از آن [ها] بيست و پنج هزار [25000] از زنان، دنيا گذشته‌اند و پنجاه و شش هزار [56000] كشيشان مى‌باشند.

باوجودى كه مى‌نويسد در سنه قبل يك هزار و هفت [1007] نفر كشيشان ما را در اقطار عالم به قتل رسانيده‌اند باوجود بر اين روزبه‌روز بر نفوذ خود افزودند، كتابها بر ردّ اسلام نوشته، در ميان مسلمانان منتشر نمودند و كرورها انجيل مجّانى به مردم دادند و به توسط دختران پرى‌پيكر و زنان خوش‌منظر، مردم را در كنيسه‌هاى خود دعوت نمودند.

اجامره و اوباش از براى قلّاشى به سوى آنها شتافتند. به لعبتان ترسايى، دل باختند و

[1] - سالدات:( روسى، ا) سرباز.