گرديد.

روزگار مسلمانان بدين‌گونه مى‌گذشت. ملوك فرنگ چون دورنگى در ميان مسلمانان ديدند باهم دستيار شدند. ملل نصارا از براى انعدام مذهب اسلام متّحد گشتند.

مجاهدينى از نصارا براى دفع اسلاميان برانگيختند و به فرمان پاپ بزرگ روما[1]، اموال و اعراض و انفس مسلمين را به مجاهدين مباح كردند. يك‌مرتبه بلاد اسلام را از طرف مصر و آفريك شمالى و اندلس محاصره كردند.

قرآنها سوختند و انجيل‌ها به مردم مجّانى دادند. هشتاد سال آتش اين فتنه و قتل و غارت در ميان قاريان قرآن و دعوت‌كننده [گان‌] به انجيل مشتعل بود.

مشايخ مسلمانان را كشتند و بنات و بنين آنها را به اسارت بردند. مساجد مسلمانان كنايس و مأذنه اهل ايمان محلّ ناقوس گرديد. در اين مدّت، امرا به باده‌گسارى و رعايا به تن‌پرورى و علما به گوشه‌نشينى برآمدند. كلام خدا مهجور و احكام شريعت متروك ماند.

بعد از چندى سلطان صلاح الدين ايّوبى‌[2]- كه يكى از اكراد آذربايجان بود- باعم خود شيركوه، دامن همّت بر كمر و آستين فتوّت بر زبر زدند. شيرازه اتحاد همه دول و ملل فرنگ را از هم گسيختند و شمشير بر تارك فرنگيان آختند.

تا پنج پادشاه فرنگ را اسير كرده، بلاد از كف‌شده اسلام را دوباره مسترد داشتند و

[1] - روما: مملكت روم.

[2] - صلاح الدين:( يوسف بن ايوب)( 532- 589 ه/ 1137- 1193 م) در تكريت عراق متولد شد و در دمشق وفات يافت. موسس دولت ايوبى و از بزرگترين سلاطين مسلمانان در جنگهاى صليبى به شمار مى‌رود. در سال 577 ه/ 1171 م فرمانرواى مصر گرديد و رسم خطبه‌خوانى به نام فاطميان را منسوخ و به نام خليفه بغداد معمول ساخت. بر سياه‌پوستان مجاور حمص پيروزى يافت و سوريه و موصل را به تصرف درآورد. در 583 ه/ 1187 م شهر طبريه( نزديك بيروت) را فتح كرد و فرنگيان نزديك حطّين( شهرى بين طبريه و عكا) هزيمت نمودند و پادشاه بيت المقدس« گى دو لوسينين» اسير و بيت المقدس فتح شد. آنگاه صلح‌نامه‌اى با صليبيان امضا و با آنها آشتى كرد.« المنجد فى الاعلام»

مسقط الرأس آباء و اجداد وى قصبه دوين واقع در جهت اران از آذربايجان است. شادى جد صلاح الدّين ... از آن قريه به بغداد و از آنجا به تكريت رفت‌[ صلاح الدين‌] در جنگهاى صليبى دليرى و دلاورى زياده از حد نشان داد و پس از بيست و دو سال حكومت، در 57 سالگى درگذشت.« لغت نامه»