بر روى نقطه‌ى اصلى تكيه كردند.

شما ملاحظه مى‌كنيد كه وقتى در ايران دانشگاه تشكيل شد و اقبال به دانشهاى نو در كشور ما بوجود آمد- كه البته اين كار خيلى لازم بود و خيلى دير انجام شد، بايد اين كار صد سال قبل از آن انجام مى‌گرفت- از همان اول در گزينشها و در تنظيم برنامه‌ها، دين زدايى مورد توجه قرار گرفت.

محيط دانشگاهِ ديروز

واقعاً انسان به بعضى از چيزها عادت كرده و اهميت آنرا نمى‌فهمد. ما در دوران طاغوت عادت كرده بوديم اين جور بفهميم كه هر جوانى به دانشگاه رفت، بى‌دين بيرون خواهد آمد- حتى هنوز هم اين فكر، به غلط در بسيارى از ذهن‌ها هست، اما آن روز درست بود- يعنى معلوم بود كه محيط دانشگاه محيطى است كه دين و دين‌دارى را برنمى‌تابد. همه چيز را اين‌جور فراهم كرده بودند.

پيشينه‌ى دانش غربى‌

آنها اينطور فكر كرده بودند و آن چنان برنامه‌ريزى كردند، موفق هم شدند. تقريباً حدود پنجاه سال يا كمى بيشتر در اين كشور كسانى كه اندكى به دانش و تجربه و فرهنگ غربى- كه براى ما ايرانى‌ها نو بود- نزديك مى‌شدند، به همان اندازه از سنتهاى خود و از ايمان اصيل اسلامى دور مى‌شدند. البته بديهى است كه محيط جامعه‌ى ما يك محيط اسلامى بود، بالاخره يك تأثيرى روى تحصيل‌كرده‌هاى ما مى‌گذاشت. ضمناً عوامل مخالف و مضادّ با آن فكر نيز در جامعه بود كه آنها فكر آن را نكرده بودند.

دانشجوى آگاه‌

آن روز گذشت‌ «تِلك امّه قَد خَلَت». امروز در سطح جهان دوباره مسئله‌ى دين و ايمان دينى مطرح است. اگر شما جوانان عزيز با مسائل جهان آشنا باشيد، اين را به روشنى در مى‌يابيد. اينكه من اصرار دارم محيط دانشگاه، محيط آگاهى و هوشيارى و كار و ذهنيت سياسى باشد، براى اين است كه دانشجو بايد از جريان‌هاى موجود جهانى مطلع باشد و شما به خاطر خصوصيت جوانى، راحت‌تر مى‌توانيد عمق آن جريانات را حس كنيد.