همه كار كنند و همه هم خوب كار كنند. بخصوص با حضور روحانيون محترم در دانشگاه‌ها- اگر ان‌شاءالله اين شكلى كه جديداًدنبال مى‌شود، و آنچنان كه بنده آرزو مى‌كنم و دوست مى‌دارم، پيش برود- اين معنا، يعنى اين جنبه‌ى معنويت و روحانيت در داخل دانشگاه، بيشتر تأمين خواهد شد.

حوزه، دين و مردم‌

عين همين مسائل، نسبت به حوزه است. من درباره‌ى مسائل حوزه، حرفها و سخن‌ها دارم و گفته‌ام. اما اينجا چون چهره‌ى عمومى، چهره‌ى دانشجويى است، بيشتر به دانشگاه پرداختم. لكن مسائل حوزه هم، همين‌جور است. حوزه هم به اينكه خود را به روز كند احتياج دارد. حوزه‌ى علميه قم، به عنوان قلّه حوزه‌هاى علميه، و به‌دنبال آن، حوزه‌هاى ديگر علميه، بايد كارى كنند كه دين خدا در بين مردم، مورد رغبت و شوق قرار بگيرد. دين را آنچنان كه خدا خواسته است، بايد به مردم ارائه بدهند. اين هم احتياج دارد به تحقيق، به نوآورى، به روشنفكرى، به آگاهى از دنيا، به خالى بودن از هواها و هوسهاى دنيايى؛ اگر نه، در همه؛ لااقل در بخش عظيمى، و حداقل در آن كسانى كه دست‌اندركار و مسئول هستند. لذا شما مى‌بينيد درباره‌ى مرجع تقليد، چه سخت‌گيرى‌هايى در اسلام هست: «صائناً لنفسه، حافظاً لدينه، مخالفاً لهواه، مطيعاً لامر مولاه.»

پرورش انسانهاى شايسته‌

و ديديم كه يك مرجع تقليد با اين خصوصيات (مرحوم آيةالله‌العظمى گلپايگانى، رحمةالله‌عليه، برطبق شناخت و تشخيص من، حقاً و انصافاً همين خصوصيات را داشت) وقتى از دنيا رفت، جوش و خروش عظيمى در دلهاى مردم به‌وجود آمد. اين، نشان داد كه احساسات و ايمان مردم ايران چيست. و ضمناً، خنثى بودن و خنثى شدن تبليغات و تلاش‌هاى دشمنان را نشان داد.

حوزه بايد جورى باشد كه از اين قبيل، انسانهاى شايسته، زياد پرورش بدهد. همه به سنين بالا نمى‌رسند. همه به مرجعيت نمى‌رسند. اما انسانهاى خوب، در هر رتبه كه باشند، وجودشان شايسته و مفيد و مؤثر است؛ به شرطى كه اين دو، با هم تلاش كنند، با هم انس داشته باشند و از تجربيات علمىِ هم استفاده‌