اسم الکتاب : زمينه ها، عوامل و بازتاب جهانى انقلاب اسلامى، رهيافت فرهنگى المؤلف : ملكوتيان، مصطفى الجزء : 1 صفحة : 66
آذربايجان تأمين كند، از پشتيبانى كامل نيروها دريغ كرد و ايران
دوباره شكست خورد.
در همين زمانها، پس از صدور يك فتواى مذهبى مبنىبر وجوب نجات
زنهاى مسلمان، مردم گريبايدوف روسى و 37 تا 80 نفر روسى ديگر را كه براى فشار به
دولت جهت پرداخت غرامت جنگى، به ايران آمده و مىخواستند زنان گرجىاى كه شوهران
غيرگرجى داشتند را به اجبار به سرزمينهاى منضمشده به روسيه ببرند، كشتند. با
عذرخواهى ايران، دولت روسيه برآن شد كه از ايران درگذرد. اهميت اين حادثه
ازآنروست كه اولين واقعهاى بود كه با الهام مذهبى بر عليه خارجىها بهوقوع
پيوست و بيانگر تنفر ايرانيان از نحوه رفتار قدرتهاى خارجى با آنها بود.
در زمان جنگهاى ايران و روس، ابتدا روابط فرانسه با ايران خوب بود،
اما بهدليل نزديك شدن فرانسه به روسيه، براساس معاهده صلح تيليست، ژنرال گاردان
فرانسوى كه طبق عهدنامه فينكناشتاين (1801 م) به ايران آمده بود تا مقابل روسيه
و انگليس از ايران حمايت كند، يكباره از ايران رفت و ايران را در جنگ تنها گذاشت.
در اين زمان انگليسىها با اين تصور كه ايران تحت سلطه روسيه قرار خواهد گرفت،
سرجان ملكم را با هداياى زياد به دربار ايران فرستادند.
شكست در جنگ با روسيه، افزونبر ازدسترفتن سرزمينها، نتايج اقتصادى
و سياسى زيانبارى نيز درپى داشت: روسها از ايران غرامت دريافت كردند. همچنين،
ايران به وضع تعرفه اندك روى اجناس وارداتى روسى مجبور شد. افراد روسى و ايرانيان
تحتالحمايه روسيه نيز از قوانين ايران معاف گرديده، فقط توسط محكمه كنسولى خود
محاكمه مىشدند. تعرفه ثابت و اندك بعداً درخصوص قدرتهاى غربى ديگر نيز اعمال، و
درهاى كشور بهطور كامل به روى تجار غربى باز شد. براساس معاهده با اروپايىها وضع
تعرفه براى حمايت از صنايع داخلى نيز غيرممكن بود. بنابراين، رشد صنايع ملى متوقف
شد و تجار ايرانى كه برخلاف اروپايىها از پرداخت تعرفههاى داخلى و ماليات معاف
نبودند، آسيب ديدند.
در نتيجه، از حدود دهه 1210 ش، صاحبان صنايع دستى و تجار كشور عليه
موجِ رو به افزايش ورود كالاهاى خارجى اعتراض نموده، از دولت مىخواستند مقرراتى
براى منع ورود آن كالاها و حمايت از صنايع داخلى وضع كند.
اسم الکتاب : زمينه ها، عوامل و بازتاب جهانى انقلاب اسلامى، رهيافت فرهنگى المؤلف : ملكوتيان، مصطفى الجزء : 1 صفحة : 66