ساختارهايى مانند ارتش يا روحيه دولتمردان و غيره در كجا مطرح مى‌شود؟ در پاسخ مى‌توان گفت: تاريخ، فرهنگ و آموزش، ذهنيتى همراه با باورها و اعتقاداتى خاص در افراد يك كشور شكل مى‌دهد كه نقشى قاطع در وقوع و پيشبرد حركت انقلابى ايفا مى‌كند.

اين گفته بيش از هر انقلاب ديگرى با روند وقوع و پيروزى انقلاب اسلامى ايران سازگار است. يعنى انقلابى كه بيشتر توده‌ها و نخبگان كشور را همراه خود يافت. پرورش‌يافتگان مكتب اسلام به‌ويژه انديشه تشيع در طول زندگى خود با تصورى از عدالت‌طلبى و حقيقت ناب كه در عملكرد و مبارزات پيامبر (ص) و امامان معصوم شيعه (عليهم السلام) ظهور و بروز داشت، آشنا شده بودند. ولى سير جريانات فرهنگى، سياسى، اقتصادى جامعه، آشكارا با اين برداشت ناسازگار مى‌نمود.

از نظر فرهنگى، حكومت با غرب‌گرايى و خودباختگى مقابل فرهنگ غرب و طرح ايدئولوژى شاهنشاهى و اقداماتى از قبيل كشف حجاب، به‌كار گماردن بهائيان در مناصب كليدى (مانند نخست‌وزير شدن اميرعباس هويدا)، برگزارى جشن‌هاى 2500 ساله، تغيير تاريخ هجرى شمسى به شاهنشاهى، نمايش فيلم‌هاى مبتذل در تلويزيون و سينما، باز كردن فاحشه‌خانه‌ها، آزادى فروش مشروبات الكلى، برگزارى نمايش‌هاى مبتذل در خيابان تحت عنوان جشن هنر شيراز و غيره آشكارا، مقابل اين حق‌طلبى نهادينه‌شده قرار مى‌گرفت.

از نظر سياسى، حكومتى خودكامه و مستبد بر سر قدرت بود كه افزون بر گماردن عناصر فراماسون در پست‌هاى كليدى كشور، با تبديل شدن به ژاندارم آمريكا در منطقه (حافظ منافع آمريكا در منطقه)، تصويب لايحه كاپيتولاسيون (اعطاى مصونيت كنسولى به نظاميان آمريكايى و خانواده‌هاى آنان)، روابط صميمانه با رژيم صهيونيستى و حكومت آپارتايد آفريقاى جنوبى (حكومت نژادپرست تحت حاكميت سفيدپوستان انگليسى و هلندى مهاجر به اين كشور)، بروابستگى خود به بيگانگان تأكيد داشت.

از نظر اقتصادى، سياست‌هاى دولت باعث ايجاد فاصله طبقاتى زياد، تبديل كشور به بازار مصرف كشورهاى غربى و سلطه سرمايه‌داران يهودى بر صنايع كشور شده بود و از توسعه اقتصادى، علمى و فناورى خبرى نبود.