تقلب، جنوب كشور كاملًا متشنج شد و گروهى از مردم به‌سوى بيشكك، پايتخت، روانه شدند.[1] با برگزارى مرحله دوم انتخابات در سيزدهم مارس، خشونت و غارت عليه ساختمان‌هاى دولتى رخ داد و در 24 مارس تعداد كمى از مخالفان كه پليس نيز از آنان حمايت مى‌كرد، وارد كاخ رياست جمهورى شدند. در اين شرايط، آقايف از مرز قزاقستان خارج و به مسكو پناهنده شد و باقى‌اف به‌صورت موقت به رئيس جمهورى رسيد.

نقش عوامل و تلاش‌هاى خارجى‌

هرچند عوامل و زمينه‌هاى داخلى، مانند انشقاق فرهنگى و اختلافات شمال- جنوب‌[2] و مشكلات سياسى- اقتصادى در انقلاب لاله‌اى قرقيزستان نيز، مؤثر بودند،[3] نقش عوامل خارجى، ازجمله سازمان‌هاى خصوصى، مراكز سياسى و نهادهاى مالى آمريكايى و سپس‌

[1]. موسوى، تحولات قرقيزستان و انقلاب لاله‌اى، ص 164.

[2]. قرقيزستان تقريباً شش ميليون نفر جمعيت دارد كه فقط مقدارى بيش از 50 درصد از آن را قرقيزها تشكيل مى‌دهند. از ميان اقليت‌ها مى‌توان از ازبك‌ها با 20 درصد و روس‌ها با 13 درصد جمعيت نام‌برد.

اولين و مهم‌ترين زمينه داخلى« انقلاب لاله‌اى قرقيزستان» به قول باهادرا كومار(Bahadra Kumar ) روحى از گذشته جدال‌آميز بود كه استالين در دهه 1920 م به‌زور در آن ناحيه به حركت درآورد و قرقيزستان را به شكل شمال- جنوب ظاهر ساخت و يك سؤال مشكل را پديد آورد كه مرزهاى واقعى قرقيزستان كجاست؟ وى، قسمت چپ دره فرغانه كه اصالتاً شامل شش قوم بود را از ازبكستان جدا و به قرقيزستان ملحق كرد و ازبكستان را با شهرهاى بزرگ تاجيك، سمرقند، بخارا و خيوه تشكيل داد.

هرچند آقايف براى تشكيل يك هويت ملى مختلط كوشيد و با شعار« قرقيزستان براى قرقيزها» كه هم‌زمان با سياست‌هاى گورباچف در اتحاد جماهير شوروى رشد كرده بود مبارزه كرد. گسترش شعارهاى ناسيوناليستى، ازبك‌هاى قرقيزستان را به پى‌گيرى مسائل قومى خود هدايت مى‌نمود؛ به‌ويژه كه در دوره حكومت آقايف، بيشتر منابع، امكانات و مناصب كشور در اختيار شمالى‌ها قرار گرفته و يك احساس محروميت اقتصادى و سياسى در جنوب كشور ايجاد شده بود.

[3]. همان، ص 160 و 161؛ كولايى،« جدايى اوكراين از روسيه و چالش‌هاى پس از آن»، در: كولايى، افسانه انقلاب‌هاى رنگى، ص 152 و 179؛ شجاعى،« انقلاب لاله‌اى قرقيزستان»، فصلنامه مطالعات آسياى مركزى و قفقاز، ش 49، ص 44.

Bahadra Kumar,

"Fergans ghusts haunt Contral Asia ".