انقلاب 1917 م در روسيه كه سه عامل استبداد رومانف‌ها، نابسامانى اقتصادى- اجتماعى و نتايج نامساعد جنگ‌ها در وقوع آن مؤثر بودند، يكى از مهم‌ترين تحولات قرن بيستم بشمارمى‌رود.[1]

پيروزى ارتش شوروى همراه با ساير متفقين در جنگ دوم جهانى، پيش‌زمينه‌اى بود براى تبديل اين كشور به ابرقدرت و شكل‌دهى نظام بين‌المللى پس از جنگ. شوروى كه در ابتدا از ارتش آلمان شكست خورده و بخش وسيعى از قلمروش به اشغال درآمده بود، با تمسك به بسيج عمومى و كمك متفقين توانست ضمن پيروزى بر آلمان‌ها در كشور خود و در هشت كشور اروپاى شرقى، با بيرون راندن ارتش آلمان، نيروهاى مسلح خود را مستقر و زمينه را براى تغيير رژيم آنها و استقرار رژيم ماركسيستى هموار نمايد.

بدين‌ترتيب، مهم‌ترين مسئله بين‌المللى غرب بعد از پايان جنگ، جلوگيرى از افزايش قدرت و مناطق نفوذ روس‌ها بود. دو بلوك در يك جنگ سرد گسترده درگير شدند و پيمان‌هاى دفاعى ناتو، سنتو، سيتو و ورشو ايجاد شدند و مواردى مانند مسئله برلن، ماجراى موشكى كوبا و جنگ ويتنام در نقاط اوج جنگ سرد قرار گرفتند. از اين زمان تا زمان به قدرت رسيدن گورباچف در اتحاد جماهير شوروى (1985 م)، رقابت گسترده تسليحاتى بسيار پرهزينه‌اى بين دو بلوك ايجاد و ادامه يافت.

يكى از حوادث مهم و تعيين‌كننده در اين دوره، شكست آمريكا در نبرد ويتنام (1975- 1965 م) بود كه آن را «نبرد اذهان و قلب‌هاى ويتنامى‌ها» نام نهاده بودند. اين شكست كه با قربانى شدن حدود 51000 آمريكايى و البته صدها هزار ويتنامى (و اهالى كامبوج و لائوس) و خسارات زياد پايان يافت،[2] تأثيرى فراموش‌نشدنى بر افكار عمومى آمريكا گذارد و شكست يك قدرت بزرگ از اراده ملى كشورى كوچك (ويتنام) را آشكار كرد و ضمن بستن راه دخالت دولتمردان اين كشور در كشورهاى ديگر، راهبرد مداخله نظامى آمريكا را به‌

[1]. نگارنده،« انقلاب از آغاز تا فرجام، مرورى بر ويژگى‌هاى هفت‌گانه مشترك انقلاب‌ها»، مجله دانشكده حقوق و علوم سياسى، دانشگاه تهران، ش 57، ص 119- 69.

[2]. چندلر، يورش‌هاى تبليغاتى آمريكا در جنگ ويتنام، صفحات مختلف.