موضوع اين صفحات بررسى خاستگاه، زمينه‌ها و عوامل، نيروها، حوادث مهم، ماهيت و ايدئولوژى و برخى تمايزهايى است ميان آنچه كه امروزه به نام انقلاب‌هاى رنگى يا مخملى خوانده مى‌شوند و اساساً در تعدادى از كشورهاى جداشده از اتحاد جماهير شوروى رخ داده‌اند و انقلاب‌هاى واقعى. در اين بررسى با اشاره به مهم‌ترين تحولات بين‌المللى در قرن بيستم و حوادث پايانى اين قرن، زمينه‌هاى داخلى اين رخداد، متن بين‌المللى در زمان وقوع اين حركت‌ها بازگو شده، به نقش عوامل و تلاش‌هاى خارجى در وقوع آنها اشاره مى‌شود. سپس با معرفى نمونه‌هاى آشكار اين انقلاب‌ها به‌طور خلاصه، به نقاط مشترك و تمايز آنها با انقلاب‌هاى واقعى توجه مى‌شود.

الف) زمينه‌هاى بين‌المللى وقوع انقلاب‌هاى رنگى‌

قرن بيستم قرن جنگ و انقلاب نام گرفته است.[1] نگاهى به فهرست رخدادهاى اين سده بيانگر وقوع پياپى اين دو پديده است: انقلاب مشروطه در ايران و تركيه در آغاز قرن، انقلاب‌هاى 1911 م در مكزيك و چين، انقلاب‌هاى 1917 م در روسيه، جنگ‌هاى جهانى اول و دوم، جنگ كره، جنگ‌هاى متعدد رهايى‌بخش ضد استعمارى در جهان سوم، ازجمله در شبه‌قاره هند و شمال آفريقا و انقلاب‌هاى 1949، 1952، 1959، 1962، 1975 و 1979 م، به‌ترتيب، در چين، مصر، كوبا، الجزاير، ويتنام، ايران و نيكاراگوئه.

[1]. آرنت، انقلاب، ص 22- 9.