پيش‌گفته، به استعمار قديم پايان داد و حكومت‌هاى مستقل يا ظاهراً مستقل پديد آمدند. در اين شرايط، رقابت دو بلوك سياسى جديد- غرب ليبرال به رهبرى آمريكا و شرق كمونيست به رهبرى شوروى- بسيارى از دولت‌هاى تازه استقلال‌يافته را به‌عنوان كشورهاى اقمارى و وابسته وارد اين دو اردوگاه نمود؛ و به‌ويژه استعمار در تعدادى از كشورها به شكلى جديد رخنه و نفوذ نموده، آنها همچنان عقب‌مانده و وابسته باقى ماندند.

هم‌زمان با جنگ سرد مسكو- واشنگتن، يك جنگ سرد شديد ديگر، بر سر رهبرى رژيم‌هاى ماركسيستى بين دو قدرت اصلى كمونيست به نام جنگ سرد مسكو- پكن جريان داشت كه ناشى از اختلافات ايدئولوژيك ميان لنينيسم و مائوئيسم كه به‌ترتيب به ماركسيسم روسى (مبتنى بر نقش كارگران شهرى) و ماركسيسم چينى (مبتنى بر نقش روستاييان و دهقانان) بر مبناى شرايط كشور خود تأكيد مى‌كردند، مسائل مرزى و علل ديگر بود.

با مشخص شدن شكست آمريكا در ويتنام و رضايت آمريكا به دادن باج‌هاى سياسى بزرگ به چين در قبال ميانجى‌گرى ميان آمريكاى شكست‌خورده و مبارزان ويتنامى، به‌ويژه پس از مرگ مائو در سال 1976 و انتقال قدرت حزب كمونيست به گروه «روشنفكران با رنگ و لعاب پاريسى» به رهبرى آقاى تنگ شيائوپينگ، (امروزه نيز همچنان اين گروه در چين قدرت را در اختيار دارند) روابط چين و غرب به‌خصوص در زمينه سرمايه‌گذارى غرب در بنادر آزاد اقتصادى چين مانند بندر شانگ‌هاى، با توجه به نيروى كار ارزان در چين، گسترش يافت. به‌رغم گسترش اين روابط، چينى‌ها و آمريكايى‌ها از نظر راهبردى، در ميان‌مدت و درازمدت، يكديگر را دشمن مى‌پندارند و در آمريكا اين ديدگاه وجود دارد كه چين اژدهاى خفته‌اى است كه نبايد بيدار شود و تقسيم چين به چند دولت عقيده خوبى است.

بدين‌گونه، با وجود جنگ سرد ميان شرق و غرب- كه مواردى مانند بحران برلين، جنگ كره و جنگ ويتنام در نقاط اوج آن قرار گرفتند- يك موازنه قدرت ميان اين دو بلوك پديدار شد كه تا زمان فروپاشى اتحاد جماهير شوروى و بلوك شرق، در آغاز دهه 1990 م ادامه يافت.

كشور ما در سال‌هاى جنگ سرد به‌دليل غيرمردمى بودن سردمداران رژيم پهلوى و توافق غرب- شرق، به بلوك غرب و به‌ويژه آمريكا وابسته گرديده، بعد از شكست آمريكا در نبرد